نظريه پيش بيني نقض قرارداد و منطق حل معضل ناشي از آن در فقه اماميه

The Doctrine of Anticipatory Breach of Contract and Logic to Solve the Dilemma Caused by It, In the Shi'a Fiqh

در قرارداد‌هايي كه داراي زمان اجراي معين هستند و قبل از فرا رسيدن زمان انجام تعهد، متعهدٌله بر اساس رفتار، گفتار يا وضعيت متعهد پيش‌بيني مي‌‌كند كه وي نمي‌‌تواند يا نمي‌‌خواهد در زمان فرا رسيدن انجام موضوع تعهد به آن عمل كند، آيا متعهدٌله حق دارد كه تعهدات متقابل بالفعل خويش را معلق يا قرارداد را فسخ كند؟ در پاسخ اين پرسش نظريه پيش‌بيني نقض قرارداد در نظام‌‌هاي حقوقي خارجي مطرح شده و مباني متعددي براي توجيه پذيرش آن ارائه گرديده و منتقدان نيز به تناسب هريك، اشكالاتي را پيش كشيده‌اند. از طرح كلاسيك اين موضوع در نظام حقوقي ايران دو سه دهه بيش نمي‌‌گذرد. مخالفان، عدم صدق عنوان نقض قرارداد را دليل عدم امكان قبول آن و موافقان با پيش فرض ضرورت قبول آن، به برخي امكانات موجود در حقوق بومي متوسل شده‌اند. به زعم نگارنده اين استدلال‌‌ها سلباً و ايجاباً ناتمام مي‌كند. از اين رو، در اين نوشتار راه‌حل نوي كه برگرفته از منطق حقوق اسلام است، يعني قاعده «مقدمات مفوّته» براي حل منطقي و علمي اين معضل به كار گرفته شده است.

In the contracts that have a specified time of performance, and in which the promisee anticipates that the promisor cannot, or will not, be able to perform his/ her duty on time, will the promisee have the right to suspend or rescission the contract? In answer to such a question, a theory has been developed, with a variety of bases for justification of its acceptance. and its critics raised some critical appraisals according to each basis provided. It has been almost two or three decades that such a question has been posed in the Iranian legal system. The dissenters stick to the insincerity of breaching the contract for accepting the basis; on the other hand, those who agree with it stick to the necessity of accepting it because of its necessity, hence appeal to local law. The present paper holds that such arguments prove insufficient. Hence, it renders a new solution; all derived from the spirit Islamic Law, i.e. Muqaddamat mufawwetah, all devised for reaching a logical and scholarly solution to this problem.