واﮐﺎوي راﺑﻄﻪ ﻣﺸﯿﺖ اﻟﻬﯽ و اراده اﻧﺴﺎن در ﺗﻔﺴﯿﺮ آﯾﺎت 23 و 24 ﺳﻮره ﮐﻬﻒ

The Relationship Between Divine Providence and Human Will in Interpreting of Q18:23-24

كيفيت ارتباط اراده انسان با مشيت الهي از مسائل پيچيده‌ اي است كه همواره ذهن بشر را به خود مشغول داشته است. آيات بسياري از قرآن كريم بر حاكميت اراده خداوند بر عالم- حتي بر اعمال اختياري انسان- تأكيد نموده است. اين آيات گروهي از مفسران را به اين باور رسانيده كه انسان در اعمال - و حتي در كفر و ايمان- خود نقشي نداشته و ارادۀ وي مقهور اراده خداوند است. در مقابل گروهي ديگر از مفسران از اختيار انسان جانب‌ داري نموده‌ اند. در اين ميان سؤالي مهم بي‌ پاسخ رها گشته و آن، چرايي تأكيد قرآن كريم بر حاكميت مشيت الهي در سراسر جهان مي‌ باشد. پژوهش حاضر- در جست و جوي پاسخي براي اين سؤال- مي‌ كوشد با سنجش آراء تفسيري درباره آيات ﴿وَ لا تَقُولَنَ لِشَيْءٍ إِنِّي فاعِلٌ ذلِكَ غَدا * إِلاَّ أَن يَشاءَ اللَهُ) از منظري متفاوت به اين آيات نگريسته، پاسخ را بيابد. در اين راستا نگارنده پس از بحث مفهوم‌ شناسي، نخست تفسيري را كه - با ناديده گرفتن اراده انسان- بر تسلط اراده خداوند در جهان پاي فشرده، مورد واكاوي قرار مي‌ دهد؛ سپس به مداقه در تفاسيري مي‌ پردازد كه آيات را در تضاد با اراده انسان نديده‌ اند؛ و در پايان به نتيجه‌ گيري پرداخته، تبيين مي‌ نمايد كه باور به مفهوم اين آيات با تقويت ارادۀ انسان وي را به انجام اعمال نيك راغب‌ تر مي‌ سازد.

The quality of the communio‎n of human will with the divine providence is one of the most complex issues that have always engulfed the minds of mankind. Many verses of the Holy Quran have emphasized the rule of the will of God over the universe-even on the arbitrary actions of man. These verses have convinced a group of commentators that man has no role in deeds - even in disbelief and faith - and that his will is subdued by the will of God. In contrast to another group of commentators,they favor human authority. Meanwhile, the important question is unanswered, that why is the emphasis of the Holy Quran on the rule of divine providence around the world. The present research seeks an answer to this question by interpretation of the verses "wa la taqulanna gishayin inni fa'ilun zalika ghadan – illa an yasha'a allah" from different point of view to these verses). In this regard, after discussing. The author examines the first interpretation that, by ignoring the will of man, manages the domination of the will of God in the world; then he looks at the interpretations that have not seen the verses in contradiction with the will of mankind; and concludes in the end, explains that believing in the meaning of these verses, by reinforcing the will of man, makes him better doing good deeds.