ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽ «ﺧﻠﯿﻔﻪ» در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ

The semantics of ' caliph' in the Quran

مفسران به دليل اختلاف‌ نظر در مقام خليفه در ذيل آيه «اني جاعل في الأرض خليفه» (بقره/30) ديدگاه‌ هاي متفاوتي را مطرح كرده‌ اند. پندارهاي تفسيري آنان در مواردي چون حقيقت مصداق خليفه و مستخلف عنه، گوناگون است. اين نوشتار تلاش كرده است، به استناد بافت كلامي آيات و قواعد ادبيات عرب و قرايني نظير برهان عقلي، روايات صحيحه، ادعيه و تاريخ صدر اسلام، مدلول واژه خليفه را روشن و نشان دهد كه با اثبات تقييد و تخصيص آيات، مقام خلافت تنها براي انبياء و ائمه عليهم‌ السلام است و تعميم خلافت به تمام ابناء آدم عليه‌ السلام جايز نيست. از سوي ديگر اين مقاله تبيين نموده كه مستخلف عنه خداي متعال نيست بلكه انبياء و ائمه اطهار عليهم‌ السلام يكي پس از ديگري هستند و شرافت مقام خليفه نيز به دليل مستخلِف و معطي آن است و كاربرد اندك تركيب خليفة الله در متون روايي، اضافه معنوي است كه حرف جرّ «من» و يا «ل» در تقدير دارد.

The commentators have come up with different interpretation because of the disagreement in the meaning of "caliph" in Q2:30. Their interpretive thoughts are diverse in Exemplified exterior of the caliph and "Mustakhlafun 'anh" (predecessor). This paper attempts to clarify, based on the verbal texture of the verses and Arabic literature and signs such as rational proofs, authentic traditions, prays, and the history of Islam, clarify the meaning of the caliph, and has shown that the status of caliphate only for prophets and household of Prophet, not all person of Adam. On the other hand, this paper explains that "Mustakhlafun 'anh" not refer to God, but refer to prophets and household of Prophet that are one after the other, and the dignity of the caliph due to the successor and giver and also due to scientific superiority to the angels, and the limited use of the caliph of Allah in traditions is the spiritual added that have hidden preposition "Min" and "Li".