ملل شرق در ديدگاه فردوسي و شاهنامه

نگاه و انديشه غربيان در تمام طول تاريخ همواره متوجه شرق و شرقيان بوده و در همين راستا دانش شرق شناسي به منظور پژوهش و شناخت آداب، رسوم و تمامي دانشهاي مربوط به مردم خاور زمين در غرب شكل گرفت كه متاسفانه تا حال پايه و اساس آن اغلب بر اصل تفكيك و تبعيض شرق از غرب و با هدف برتري و تسلط استعمارگونه غربيها پيش رفته است. با اين حال به نظر مي رسد اين شيوه تحقيرآميز در نگرش غرب به شرق دوامي نياورد و به ويژه با كشفيات جديد باستان شناسي و مطالعات منصفانه علمي جاي خود را به تكريم و تعظيم دهد. ملل شرق قرنها پيش از دنياي غرب قدم در راه تمدن گذاشتند؛ كهن ترين شهرهاي جهان باستان در بين النهرين عراق، جيرفت ايران و موهنجودارو در هندوستان موجب شگفتي بسياري شدند. امپراطوريهاي بزرگ و قدرتمند در ايران، هند و چين باستان همگي زماني شكل مي گيرند كه غالب جهان باستان هنوز در آغاز راه شهرنشيني است. به اين ترتيب بر ما كه زادگان اين سرزمين هستيم از نگاه غربيان به خود نگريستن مايه شرمساري است. در اين مختصر برآنيم تا پراكندگي نژادي و جغرافيايي ملل شرق را در تطابقي تاريخي با ابيات شاهنامه فردوسي قرار دهيم و در پي آن به مطالعه آداب، رسوم و اساطير اين ملل بپردازيم. بديهي است مجال كوتاه اين مقاله فرصت آن را نمي دهد تا بحث مفصل شود، بنابراين از آن دسته ملل يا سرزمينهايي كه ذكر آنها كمتر در تاريخ كهن و شاهنامه فردوسي آورده شده است صرف نظر خواهيم كرد.