بررسي ژئواكونومي درياي خزر (مطالعه موردي خاويار)

اهميت درياي خزر علاوه بر مسائل استراتژيك و ذخاير عظيم نفتي به خاطر وجود گونه هاي با ارزش اقتصادي ماهيان خاوياري موجب موقعيت ممتاز و منحصر به فرد اين دريا در جهان شده است. تا قبل از فروپاشي شوروي سابق در سال 1991 حدود 90 درصد خاويار دنيا از درياي خزر تأمين مي گرديد. در حال حاضر به جهت وجود مشكلات مديريتي بين كشورهاي حاشيه درياي خزر ميزان صادرات خاويار به صورت چشمگيري كاهش پيدا كرده است. ارزش اقتصادي صادرات خاويار و ميزان ارزآوري اين محصول در مقايسه با ساير منابع طبيعي بسيار زياد بوده، به طوري كه برابر آمار، ارزش صادرات يك كيلوگرم خاويار برابر شانزده بشكه نفت مي باشد. در اين خصوص بررسي همه جانبه و استراتژيك آن در قالب نقاط قوت و ضعف همچنين فرصت ها و تهديدهاي موجود و رفع موانع و مشكلات مربوطه به عنوان يك فاكتور اقتصادي اجتناب ناپذير مي نمايد. در اين پژوهش تلاش شده ضمن تحليل مفهوم ژئواكونومي و تأثير آن بر خاويار؛ عمده برنامه ريزي هاي انجام شده در طول برنامه چهارم توسعه، با روش تحليل استراتژيك SWOT بررسي و ميزان تحقق آن با برنامه چهارم توسعه مقايسه و پيشنهادهاي راهبردي ارائه گردد. براساس نتايج حاصله موقعيت خاويار درياي خزر بعنوان يك فاكتور اقتصادي در وضعيت تدافعي خفيف و نيل به شرايط مطلوب آن براي پنج سال آتي در وضعيت پيشرو خفيف برآورد گرديد. درصد تحقق پيش بيني صيد و استحصال خاويار در پايان برنامه چهارم توسعه از 200 تن برآورد صورت گرفته ميزان 59/3 تن بوده كه درصد تحقق آن 28/3 درصد مي باشد. همچنين از تعداد 174 ميليون عدد بچه ماهي خاوياري پيش بيني شده براي بازسازي ذخاير تعداد 56/5 ميليون عدد توليد كه درصد تحقق آن 33/8 درصد بوده است.