عاقله، ضامن جريره و بيمه جنايات خطاي محض به مثابه منابع جبران خسارت

Relations, Guarantor and Unintentional Crimes’ Insurance as Resources of Compensation

جنايات خطايي آن دسته از جنايات مي‌باشند كه هر يك از افراد جامعه ممكن است با آن‌ ها مواجه گردند. به همين خاطر، از ديرباز، به هنگام وقوع جنايت خطايي از سوي يكي از اعضاي جامعه، سايرين به ياري او مي‌شتافتند؛ ازجمله شيوه‌هاي كمك‌رساني افراد به يكديگر، نهادهاي عاقله و ضامن جريره بوده‌اند كه به‌جاي مرتكب خطاكار، خون‌بها يا ديه ناشي از فعل او را مي‌پرداختند. نهادهاي يادشده كه در فقه اماميه نيز موردپذيرش قرار گرفته‌اند، حسب مورد به قانون مجازات اسلامي 1370 و قانون مجازات اسلامي 1392، راه يافته، و در موارد معيني، پرداخت ديه را عهده‌دار هستند. بااين‌حال، در عمل كمتر موردي پيش مي‌آيد كه ديه ناشي از جنايت خطايي را پرداخت كنند؛ عاقله عذر عدم توانايي مالي را مطرح مي‌كند و عقد ضمان جريره نيز منعقد نمي‌شود تا خسارت‌زدايي كند. با توجه به اين موارد، به نظر مي‌رسد نهادهاي يادشده، كارايي زمان خود را از دست داده‌اند و مي‌توان در كنار آن‌ها از تأسيسي نو با عنوان «بيمه جنايات خطاي محض» استفاده كرد.

Unintentional offences are those offences that may be committed by any member of society. On this basis, from early times, whenever an unintentional crime was committed by a member of society, others tried to help him/her; among the methods of helping each other were Relations (Aqele) and Guarantor (Zamen-e- Jarireh) institutions that paid blood money instead of the wrongdoer. The above mentioned institutions, which are also accepted in Islamic Jurisprudence, have found their way into the 1370 Islamic penal code and the 1392 Islamic penal code and they are responsible for paying blood money in certain cases. However, they rarely pay the unintentional crime’s blood money; Relations express lack of financial ability and no Guarantee Contract is formed to compensate the damages. With regard to these cases, it seems that the above mentioned institutions lose their time’s efficiency and a new foundation called "Unintentional Crimes’ Insurance" can be used alongside.