زن در ضرب المثل هاي فارسي: رويكرد تحليل گفتمان انتقادي

Woman in Persian Adages: A Critical Discourse Analysis Approach

پژوهش حاضر به تحليل انتقادي گفتمان ضرب المثل هاي زنان و مقايسه آن ها در دو فرهنگ كوچه و امثال و حكم مي پردازد. پيكره بررسي شده شامل همه ضرب المثل هاي زنان در دو فرهنگ است. چهارچوب نظري رويكرد فركلاف و در مواردي، رويكرد هليدي ـ متيسن، به ويژه فراكاركرد متني است. روش پژوهش شامل مولفه هاي كيفي و كمي است. مولفه هاي كيفي ابزارهاي تحليل گفتمان انتقادي و رويكرد كمي محاسبه پايايي پرسش نامه ها بر اساس آزمون آلفاي كرونباخ را تشكيل مي دهد. يافته هاي اين مطالعه بدين شرح است: 1. مناسبات قدرت در گفتمان ضرب المثل هاي زنان موثر است و توزيع قدرت نه تنها ميان زن و مرد، بلكه ميان زنان نيز بر اساس نقش و جاي گاه اجتماعي شان به صورت نابرابر توزيع شده است؛ 2. ايدئولوژي حاكم بر گفتمان هر دو فرهنگ، تبعيض و نابرابري جنسيتي و مبتني بر نظام خويشاوندي است. از اين پژوهش چنين نتيجه گيري مي شود كه سير كلي گفتمان ضرب المثل هاي مربوط به زنان در فرهنگ فارسي در راستاي برقراري تعادل و مبارزه با نابرابري است، اما تغييرات ساختارهاي اجتماعي و زباني لزوماً با يك ديگر مقارن نيستند.

Aim: The present study aims at analyzing women adages through the lens of Critical Discourse Analysis, and comparing them in Amsal o Hekam (Proverbs and Mottos) and Kucheh dictionaries. The corpus of the study consisted of all women-related adages in the two dictionaries. Fairclough's and Halliday-Matison's approach, particularly textual meta-function, were used as the theoretical framework. Method: The research enjoys both qualitative and quantitative elements. The qualitative elements were critical discourse analysis tools and quantitative approach involved calculating the reliability of the questionnaires based on Cronbach's alpha test. Findings: 1-Power relations influence women-related adages, and power has been distributed asymmetrically not only between men and women but also among women themselves, considering their social role and status. 2-The ideology dominating the discourse of both dictionaries is suggestive of gender discrimination and inequality and is based on kinship structure. Conclusion: The general trend of women-related adages in Persian dictionaries aims at establishing balance and combatting inequality. However, transformations to social structures are not necessarily concomitant with those of linguistic structures