پاسخ دو گونه كاج (Pinus nigra و P. eldarica) اطراف كارخانه مس سرچشمه در جذب فلزات سنگين و برخي ويژگي‌هاي ساختاري برگ

Response of two pine species (Pinus nigra and P. eldarica) around copper complex of Sarcheshmeh in heavy metals assimilation and some structural characteristics of leaf

آلودگي به فلزات سنگين يكي از مسائل زيست محيطي عصر حاضر به شمار مي‌رود. امروزه شناسايي گياهان مقاوم به آلودگي بسيار اهميت دارد زيرا يكي از كاربرد‌هاي آن، كاشت در مكان‌هاي آلوده و صنعتي جهت پاك‌سازي محيط مي‌باشد. در اين مطالعه، دو گونه‌ي كاج (Pinus nigra و P. eldarica) نزديك كارخانه مس سرچشمه به عنوان گياهان منطقه آلوده و در باغ كنتوئيه، به عنوان منطقه شاهد بررسي شدند. ميزان فلزات سنگين مس (Cu)، روي (Zn)، كادميوم (Cd) و سرب (Pb)، در سطح صفر و 20 سانتي‌متري خاك و نيز در اندام‌هاي مختلف گياه، اسيديته خاك و ويژگي‌هاي ساختاري برگ بررسي شد. ميزان pH در منطقه آلوده حدود 7 و در منطقه شاهد حدود 7/6 بود. در منطقه شاهد، pH خاك سطح، به طور معني‌داري كمتر بود اما در منطقه آلوده، تفاوت آشكاري بين دو سطح ديده نشد. ميزان هر چهار عنصر، در منطقه آلوده بيشتر از شاهد بود و در منطقه آلوده ميزان آنها در سطح بيشتر از عمق بود. ميزان هر يك از فلزات سنگين در ساقه و در مواردي هم در برگ بيشتر از ريشه بود، در نتيجه هر دو گونه بيش تجمع دهنده هستند. برگ هر دو گونه پاسخ‌هاي مقاومتي در برابر آلاينده‌ها نشان داد. ميزان كمتر جذب عناصر، كاهش معني‌دار نعداد و اندازه روزنه‌ها، افزايش ضخامت اپيدرم، هيپودرم، مزوفيل و نيز افزايش بيشتر تعداد مجاري رزين در كاج تهران دليلي بر مقاومت بالاتر آن مي‌باشد. بنابراين، مي‌توان كاج سياه را به عنوان شاخص آلاينده‌ها و كاج تهران را به عنوان گياه مقاوم‌تر براي كاشت پيشنهاد داد.

Soil pollution caused by heavy metals, is one of the environmental problems nowadays. Identification of the plants resident to heavy metals and pollution as a whole is very important, because planting these plants in industrial and polluted areas is caused cleaning up the environment. In this study two species of Pinus near the Sarcheshme copper complex, were examined. The species of Kantuiyeh arboretum were used as control. The content of heavy metals of Cu, Zn, Cd and Pb in zero and 20 cm soil levels and in different organs of plants, pH amount of soil and leaf structure were analyzed. pH amount was about 7 and 7.6 in polluted and non (less) polluted areas respectively. pH of surface (0) in non polluted area was lower compared with 20 cm depth while there was no significant difference between theses two levels in polluted region. The content of all heavy metals increased in polluted area compared with controls significantly. In addition, their amount was higher in surface area than 20 cm depth. Stems and in some cases leaves accumulated heavy metals more than roots, consequently both species are hyperccumulator. Leaves showed structural resistance against pollutants. The low assimilation rate of heavy metals, significant reduction of stomata number and size, increased thickness of epidermis and meshophile as well as resine ducts increase in P. eldarica indicate to its higher resistance than the other. Therefore, P. nigra can be recommended as a pollutants index and P. eldarica as a resistant species.