مطالعه صفات تشريحي برگ و دمبرگ سرده Alchemilla از تيره گل سرخيان در ‌ايران و كاربرد آنها در تاكسونومي ‌عددي

Leaf and petiole anatomical characters of the genus Alchemilla (Rosaceae) in Iran and their use in Numerical analysis

مطالعه حاضر به بررسي صفات تشريحي برگ و دمبرگ 24 گونه Alchemilla از ‌ايران اختصاص دارد. پس از جمع‌آوري و شناسايي نمونه‌هاي گياهي، با روش دستي از برگ‌هاي قاعده‌اي و دمبرگ آنها برش عرضي تهيه و بهترين برش‌ها براي رنگ‌آميزي و مطالعه با ميكروسكوپ نوري انتخاب شد. در پژوهش حاضر، 43 صفت تشريحي با دقت بررسي و اندازه‌گيري شد. براي تعيين روابط بين گونه‌ها، 39 صفت كمّي ‌تشريحي برگ‌ و دمبرگ با روش تحليل مؤلفه اصلي (PCA) تحليل شد. نتايج بررسي حاضر نشان داد كه كُرك غده‌اي برگ و دمبرگ، تعداد، الگوي آرايش سلول‌هاي اپيدرمي ‌اطراف روزنه، صاف يا موج‌دار بودن جدار آنها، همچنين حضور يا عدم حضور فيبر خارج از چوب درون دسته آوند رگبرگ اصلي و دمبرگ از مهم‌ترين صفات براي تفكيك گونه‌هاي ‌اين سرده هستند. تحليل داده‌ها با روش PCA به تفكيك كامل گونه‌هاي: A. caucasica، A. erythropoda، A. hessii، A. hyrcana، A. melancholica، A. microscopica، A. persica، A. pseudocartalinica و A. rechingeri، تشكيل سه گروه اصلي و دو زير‌گروه منجر شد. يافته‌هاي بررسي حاضر نشان داد كه صفات تشريحي برگ و دمبرگ در ‌اين سرده داراي ارزش تاكسونوميك محدود است و آناليز عددي ‌اين صفات، قادر نيست حد و مرز و روابط بين گونه‌ها را به روشني آشكار سازد.

The current study deals with leaf and petiole anatomical survey of 24 species of the genus Alchemilla from Iran. After collecting and identifying the specimens, leaf and petiole cross sections were prepared by hand and best sections were taken for staining and light microscope studies. In this survey, 43 anatomical traits were carefully examined. The result showed that glandular trichome, number and arrangement of adjacent epidermal cells and their wavy or smooth walls, presence and absence of the extraxylary fibers are the most outstanding anatomical evidences. In order to determine the species relationship, 39 quantitative characters were undertaken in principal component analysis (PCA). PCA analysis led to complete separation of some species including A. persica, A. caucasica, A. hessii, A. pseudocartalinica, A. rechingeri, A. melancholica, A. hyrcana, A. microscopica and A. erythropoda, formation of 3 main groups and two subgroups. Our findings revealed that leaf and petiole anatomical characters are limited taxonomic value. The numerical analysis of these traits has disability in revealing the species relationship.