پاسخ شاخص‌هاي غنا و تنوع پوشش‌گياهي به تيمارهاي متفاوت بهره‌برداري دام در مراتع كلاشك (مطالعه موردي: استان كرمانشاه)

Plant Richness and Diversity Response to Different Treatments of Animal in Kalashak Rangelands (Case Study: Kermanshah Province)

ارزيابی غنا و تنوع گياهی در اكوسيستم‌های مرتعی از اهميت زيادی برخوردار است؛ زيرا مبارزه بيولوژيك، حفظ ذخاير ژنتيكی و كنترل اكوسيستم‌های طبيعی با شناسايی تنوع امكان‌پذير می‌باشد. يكی از عوامل مؤثر بر غنا و تنوع، بهره‌برداری دام از پوشش‌گياهی است. لذا اين پژوهش با هدف بررسی پاسخ غنا و تنوع گياهی به تيمارهای متفاوت بهره‌برداری دام انجام گرديد. بدين منظور، چهار منطقه بدون چرا، نصف ظرفيت چرا، برابر ظرفيت چرا و دو برابر ظرفيت چرا انتخاب شدند. اين تيمارها با‌توجه به تغييرات پوشش، فاصله از منابع آب، فاصله از روستا و تعداد دفعات چرا مشخص و با استفاده از ترانسكت‌های مستقر شده )در هر منطقه چهار ترانسكت و 40 پلات و در كل منطقه 160 پلات برداشت شد( نمونه‌برداری از پوشش گياهی به‌روش تصادفی- سيستماتيك به‌عمل آمد. نتايج نشان داد كه بالاترين غنای‌گونه‌ای و تنوع به‌ترتيب مربوط به مناطق نصف ظرفيت چرا و برابر ظرفيت چرا است. اما در منطقه بدون چرا دارای كمترين مقدار بودند. بنابراين بهره‌برداری دام در حد متناسب (نصف ظرفيت چرا و برابر ظرفيت چرا)، می‌تواند سبب افزايش غنا و تنوع شود. عدم چرای بلندمدت مرتع نيز باعث ضعف گياه می‌گردد، لذا بايد از چرای شديد و قرق بلند مدت آنها پرهيز و مراتع در حد متناسب مورد استفاده قرار گيرند. الزاماً حفاظت كامل مرتع، به حداكثر تنوع منجر نمی‌شود.

Evaluation of plant richness and diversity is important in rangeland ecosystems because biological control, conservation of genetic resources and the control of natural ecosystems are possible by identifying diversity. One of the factors affecting the richness and diversity is animalsʹ utilization of the vegetation. Therefore, this research was done to study the plant richness and diversity response to different treatments of animals. To this end, four sites with none, half, equal and twice as much grazing capacity were selected. Treatments were identified due to vegetation cover changes, distance from water, distance from the village and grazing times. Using located transects, samples were (systematic randomization) taken from vegetation (transects four and plots 40 and in the area a total of 160 plots were harvested). The results showed that the highest species richness and diversity belonged to sitesʹ grazing capacity equal and grazing capacity half. But this was the least in the without-grazing site. Thus, animalsʹ exploiting the rangelands properly (grazing capacity equal and grazing capacity half) can increase the richness and diversity. Lack of rangeland long-term grazing leads to poor plants. So, both severe grazing and long-term exclusion should be avoided. The full protection of rangeland does not necessarily lead to the maximum diversity.