ارزيابي تغييرات زماني- مكاني بيلان رطوبتي خاك به روش تورنت وايت- ماتر (مطالعه موردي: حوزه آبخيز بهشت آباد)

Evaluation of temporal-spatial variations of soil moisture balance by Thorenthwaite Matter method Case study: Behesht Abad basin

به منظور مديريت پايدار منابع آب، تعيين بيلان آب و اجزاي آن، امري ضروري است. در اين تحقيق، با هدف به دست آوردن يك ديد كلي نسبت به وضعيت بيلان و اجزاي تشكيل دهنده آن، بيلان رطوبتي خاك با استفاده از مدل تورنت‌وايت- ماتر در حوزه آبخيز بهشت آباد طي سال‌هاي 2015 – 2003 محاسبه شد. نقشه‌هاي توزيعي شامل بارش، دما، تبخيروتعرق پتانسيل و واقعي، ذخيره رطوبتي خاك، نفوذ سطحي، رواناب سطحي و شاخص سطح برگ تهيه گرديد. نتايج نشان داد كه از نظر توزيع مكاني، در بهار و تابستان بيشترين رواناب در ارتفاعات (8.98 mm) و كمترين مقادير آن در خروجي حوزه و در پاييز و زمستان بيشترين رواناب در خروجي حوزه (46.72 mm) و كمترين آن در ارتفاعات اتفاق مي‌افتد. بين رواناب مشاهده شده و محاسبه شده همبستگي 53 درصدي وجود دارد. ميزان نفوذ سطحي در ماه‌هاي خشك كاهش مي‌يابد، بيشترين نفوذ سطحي (محدوده بين mm 31 تا 16 ) در محدوده خاك هاي با بافت لومي شني و لومي رسي و در كاربري‌هاي اراضي كشاورزي و مراتع با پوشش خوب و متوسط اتفاق افتاده است. از نظر توزيع مكاني، كاربري‌هاي كشاورزي، مراتع خوب و متوسط داراي تبخيروتعرق واقعي بيشتري دارند كه اين مناطق، غالباً منطبق بر نقاطي است كه بيشترين شاخص سطح برگ را دارند. به‌طور كلي نتايج به دست آمده از اين تحقيق مي‌تواند در شناسايي وضعيت رطوبتي خاك و زواياي مختلف اين سيستم پيچيده و همچنين مديريت حوزه آبخيز مفيد باشد.

For the sustainable management of water resources, it is necessary to determine the water balance and its components for the correct use of water. In this study, to obtain a general overview of the water balance and its components, the soil moisture balance was calculated using the Thorenthwaite Matter model in the Behesht Abad basin during 2003-2015. Distribution maps, including rainfall, temperature, actual and potential evapotranspiration, soil moisture, infiltration, surface runoff and leaf area index were prepared. The results showed that in spatial distribution, in spring and summer, the highest (8.98 mm) and the lowest runoff occurs at the altitudes and in the basin outlet, and in autumn and winter, the highest (46.72 mm) and the lowest runoff occurs at the outlet and in the altitudes, respectively. The correlation coefficient between observed and simulated surface runoff is 53%. The amount of infiltration decreases during dry months, the highest infiltration (range from 16 to 31 mm) has occurred in the range of sandy loam and clay loam textures and in agricultural areas and rangeland with good and medium coverage. In terms of spatial distribution, agriculture land and good and medium rangeland have more actual evapotranspiration, which often consistent with regions have the highest leaf area index. In general, the results of this research can be useful in identifying the soil moisture condition and various aspects of this complex system and also watershed management.