پديد آورندگان :
سهرابي فرامرز نويسنده دانشگاه علامه طباطبايي - دانشكده روانشناسي - گروه روانشناسي باليني - استاد روانشناسي , برجعلي احمد نويسنده , فرخي نورعلي نويسنده , فرخ فرقاني سيامك نويسنده دانشگاه علوم پزشكي ايران - بيمارستان حضرت فاطمه (س) - گروه سوختگي و ترميمي
كليدواژه :
اختلال استرس پس از سانحه , درمان رواني اجتماعي , سوختگي , مهارت اجتماعي
چكيده فارسي :
هدف از آنجا كه سوختگي يكي از حوادث آسيب زايي است كه باعث اختلال استرس پس از سانحه مي شود و جوش خوردگي ناشي از حادثه سوختگي باعث تغييراتي در پوست و ظاهر بيمار مي شود، افراد آسيب ديده بعد از سوختگي در برقراري ارتباط با ديگران و روابط اجتماعي دچار مشكلاتي مي شوند. اين مسيله بر زندگي اين افراد تاثيرخواهد گذاشت و آن ها را از لحاظ مهارت هاي اجتماعي آسيب پذير مي سازد. بنابراين، پژوهش حاضر با هدف بررسي اثربخشي برنامه درماني مبتني بر الگوي رواني اجتماعي بر مهارت هاي اجتماعي افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ناشي از سوانح سوختگي انجام شد.
روش بررسي پژوهش حاضر طي دو مرحله انجام شد كه در مرحله اول پس از مرور ادبيات و نظريه هاي درماني و مفاهيم موجود در حوزه ديدگاه رواني اجتماعي، برنامه درماني تدوين شد. سپس 10نفر از متخصصان روان شناسي باليني و سلامت، روايي محتوايي برنامه درماني را تعيين كردند. در مرحله دوم، از روش نيمه تجربي با طرح پيش آزمون و پس آزمون با گروه كنترل استفاده شد. جامعه آماري پژوهش شامل تمام بيماران زن دچار سوختگي مراجعه كننده به بيمارستان شهيد مطهري تهران در سال 1396 بودند كه با نمونه گيري دو مرحله اي ارزيابي شدند. در مرحله اول بر اساس نمونه گيري تصادفي ساده، پس از انجام مصاحبه نيمه ساختاريافته تشخيصي بر اساس ملاك هاي راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني ويرايش پنجم توسط روانشناس باليني و اجراي چك ليست اختلال استرس پس از سانحه، غربالگري در بيماران سوختگي اجرا شد. در مرحله دوم از بين افراد واجد ملاك هاي اختلال استرس پس از سانحه، بر اساس روش تصادفي ساده 30 نفر بيمار انتخاب شد. هر گروه شامل 15 نفر بود كه با ريزش در مرحله پس آزمون از گروه آزمايش 13 نفر و از گروه كنترل 15 نفر باقي ماند. برنامه درماني رواني اجتماعي طي 12 جلسه برگزار شد و پس از گذشت دو ماه، مجددا از گروه آزمايش پيگيري به عمل آمد. براي جمع آوري داده ها از ابزارهاي اندازه گيري شامل مصاحبه نيمه ساختاريافته تشخيصي بر اساس ملاك هاي راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني ويرايش پنجم، فهرست اختلال استرس پس از سانحه و پرسش نامه مهارت هاي اجتماعي استفاده شد. نتايج با كمك نسخه 22 نرم افزار آماري SPSS و با استفاده از روش تحليل كوواريانس چند متغيره براي بررسي تاثير مداخله و t وابسته، براي بررسي ماندگاري درمان تحليل شد.
يافته ها نتايج نشان داد برنامه درماني اعتبار محتوايي قابل قبولي دارد؛ به طوري كه شاخص نسبت روايي محتوايي بر اساس روش لاوشه براي برنامه درماني 0/85 (كه حداقل ميزان موردقبول براي اين تعداد متخصص 0/62 است) ، و ميزان شاخص روايي محتوايي بر اساس روش والتز و باسل براي برنامه درماني 0/92 (كه حداقل مقدار موردقبول 0/79 است) به دست آمد. بر اين اساس، ميزان روايي محتوايي و شاخص روايي محتوايي برنامه قابل قبول است. نتايج مداخله درماني نشان داد با توجه به بالاتر بودن ميانگين نمرات گروه آزمايش نسبت به گروه كنترل در مرحله پس آزمون و پيگيري، برنامه درماني مبتني بر الگوي رواني اجتماعي موجب بهبود مهارت هاي اجتماعي شامل بيان اجتماعي، بيان هيجاني، حساسيت اجتماعي، حساسيت هيجاني، كنترل اجتماعي و كنترل هيجاني در افراد دچار اختلال استرس پس از سانحه ناشي از سوانح سوختگي مي شود (0/05 > P). نتايج t وابسته براي بررسي ميزان ماندگاري درمان با مقايسه پيش آزمون و پيگيري گروه آزمايش هم نشان داد تاثير برنامه درماني بر بهبود مهارت هاي اجتماعي در مرحله پيگيري ماندگار بوده است (0/05 > P).
نتيجه گيري بر اساس نتايج حاصل از اين تحقيق بيماران دچار اختلال استرس پس از سانحه ناشي از سوختگي به دليل جوش خوردگي سوختگي از لحاظ برقراري ارتباط درست اجتماعي و مهارت هاي اجتماعي دچار نقصان مي شوند. برنامه درماني مبتني بر الگوي رواني اجتماعي مي تواند به عنوان برنامه اي روا و كارآمد براي بهبود مهارت هاي اجتماعي اين بيماران استفاده شود.
چكيده لاتين :
Objective Because burns are one of the traumatic events that causes Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) and the scar caused by an accident causes changes in the skin and the appearance of the patient, these people will have problems in their social relationships that affect their lives and social skills. Therefore, the present study was conducted with the aim of evaluating the effectiveness of psychosocial model-based treatment plan on social skills of people with PTSD resulting from burn.
Materials andamp; Methods The present study was carried out in two stages. In the first stage, following the review of literature and therapeutic theories and concepts based on the psychosocial perspective, a plan was developed. Then, in order to validate the treatment program, 10 specialists and experts in clinical and health psychology department were consulted to determine the validity of the proposed plan. In the second stage, after designing and validating the program, a quasi-experimental design with pre-test and post-test design with control group was implemented. The statistical population included all female patients referring to Tehran Shahid Motahari Burn Rescue Hospital in 2017. They were evaluated in a two stage sampling. In the first step, according to simple random sampling method, a semi-structured diagnostic interview was conducted based on DSM-5 psychiatric disorders criteria by a clinical psychologist and by performing a PTSD checklist screening. In the second stage based on simple random sampling method, 30 patients were selected from the subjects with PTSD (In each group of 15 people, with a drop in the post-test phase, 13 patients in examination group and 15 in the control group remained). The psychosocial treatment program was conducted in 12 sessions and followed up for two months in the experimental group. Measurement tools including semi-structured diagnostic interviews based on DSM-5, PTSD Checklist-5 (PCL-5) and Social Skills Inventory (SSI) were used to collect data, and the results were analyzed in SPSS V. 22 by performing MANCOVA to examine the effect of intervention and dependent t test on the survival of the treatment.andamp;nbsp;
Results The results showed that the program had acceptable content validity so that the Content Validity Index (CVI) based on the Lawshe method for the treatment program was 0.85 (with a minimum acceptable value of 0.62 for this number of specialists), and the CVI based on the Waltz and Bausell method for the treatment program was 0.92 (The minimum acceptable value is 0.79). Accordingly, the content validity and the CVI of the program are acceptable. The results of the treatment intervention showed that considering the higher mean scores of the experimental group compared to control group in the post-test and follow up stage, the psychosocial model-based program improved social skills, including social expression, emotional expression, social sensitivity, emotional sensitivity, social control, and emotional control in people with PTSD due to burn injuries (Pandlt;0.05). The results of t dependent test to determine the survival rate of treatment by comparing pretest and follow-up of the experimental group showed that the effect of the plan on improving social skills remained in the follow-up phase (Pandlt;0.05).
Conclusion Based on the results, patients with PTSD due to burned scar have a disadvantage in terms of proper social communication and social skills. Also a psychosocial model-based therapeutic program can effectively improve the social skills of patients with PTSD due to burns.
