كليدواژه :
اختلال نقص توجه , نوروفيدبك , كاركردهاي اجرايي , بيش‌فعالي
چكيده فارسي :
هدف كاركردهاي اجرايي به عنوان فرايندهايي تعريف مي‌شوند كه فرايندهاي شناختي ديگر را كنترل، هدايت و هماهنگ مي‌كنند. يافته‌هاي علوم اعصاب شناختي نشان مي‌دهد ساختارهاي مغزي پيشاني و آهيانه از رشد كاركردهاي اجرايي حمايت مي‌كند و بلوغ طولاني‌تري دارد. اين توانايي‌ها براي موفقيت در فعاليت‌هاي روزمره ضروري هستند. مطالعات طولي نشان مي‌دهند ساختارهاي مغزي پيشاني و آهيانه با موفقيت تحصيلي، سازگاري اجتماعي، موفقيت شغلي و عملكرد مستقل در كودكان ارتباط دارند. نقص در كاركردهاي اجرايي موفقيت تحصيلي را كاهش و احتمال رفتارهاي خطرآفرين را افزايش مي‌دهد. مطالعات مختلف مشخص مي‌كنند كودكان و نوجوانان با اختلال نقص توجه/بيش‌فعالي به صورت معناداري در ارزيابي‌هاي عصب روان‌شناختي مربوط به كاركردهاي اجرايي (برنامه‌ريزي، بازداري، حافظه كلامي و فضايي و انعطاف‌پذيري شناختي) نسبت به جمعيت عادي نقص دارند. اختلال نقص توجه/بيش‌فعالي شايع‌ترين اختلال دوران كودكي است كه در گروه اختلال‌هاي رشدي عصبي قرار مي‌گيرد و نشانه‌هاي آن شامل بي‌توجهي، تكانش‌گري و بيش‌فعالي است. شيوع اين اختلال در پسران بيشتر از دختران است. كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي با چالش‌هاي طول عمري روبه‌رو هستند و براي رسيدن به موفقيت به گستره‌اي از حمايت‌ها نياز دارند. بنابراين از رويكردهاي درماني متفاوتي براي كمك به اين كودكان استفاده شده است. اخيراً نوروفيدبك به عنوان روش درماني توجه بسياري دريافت كرده است. نوروفيدبك نوعي بيوفيدبك است كه تلاش مي‌كند از طريق ثبت پاسخ‌هاي الكتريكي و ارايه بازخورد به آزمودني، خودتنظيمي را آموزش دهد. هدف از آموزش نوروفيدبك، اصلاح امواج مغزي نابهنجار است كه درنتيجه آن عملكرد رفتاري و شناختي كودك بهبود مي‌يابد. در واقع نوروفيدبك بر فعاليت امواج مغزي تاثير مي‌گذارد؛ به نحوي كه فعاليت‌هاي مرتبط با رفتارهاي مطلوب توليد مي‌شود يا تداوم مي‌يابد. با توجه به مشكلاتي كه كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي در كاركردهاي اجرايي دارند، هدف پژوهش حاضر بررسي اثربخشي درمان نوروفيدبك در بهبود كاركردهاي اجرايي كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي است.
روش بررسي اين پژوهش شبه‌آزمايشي با پيش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه اين پژوهش را تمام كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي در شهر خرم آباد تشكيل دادند. نمونه اين پژوهش شامل ?? كودك با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي بود كه به روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند. در پيش‌آزمون سياهه رتبه‌بندي رفتاري كاركردهاي اجرايي (بريف) براي كودكان تكميل شد. يكي از رايج‌ترين ابزارها براي بررسي كاركردهاي اجرايي سياهه رتبه‌بندي رفتاري كاركردهاي اجرايي است. اين ابزار ديدگاه معلم را درباره رفتارهاي دانش‌آموز در حوزه كاركردهاي اجرايي منعكس مي‌كند. اين سياهه ابزاري براي غربالگري مشكلات كاركردهاي اجرايي فراهم مي‌كند و شامل دو بخش كلي است كه عبارتند از: فراشناخت و تنظيم رفتاري. كاركردهاي اجرايي قابل اندازه‌گيري با اين ابزار شامل بازداري، انعطاف‌پذيري، كنترل هيجاني، آغازگري، حافظه كاري، برنامه‌ريزي/سازماندهي، سازماندهي مواد و نظارت مي‌شود. سپس آزمودني‌ها در جلسات نوروفيدبك شركت كردند. هر كدام از آزمودني‌ها ?? جلسه نوروفيدبك را دو بار در هفته دريافت كردند. برنامه بتا/ تتا براي همه آزمودني‌ها استفاده شد. هدف اين برنامه افزايش امواج بتا و كاهش امواج تتا بود. پس از اتمام جلسات نوروفيدبك، سياهه رتبه‌بندي رفتاري كاركردهاي اجرايي (بريف) مجدداً در پس‌آزمون براي كودكان تكميل شد. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از آمار توصيفي (ميانگين و انحراف استاندارد) و براي استنباط از داده‌ها از t زوجي استفاده شد.
يافته‌ها يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد نمرات كاركردهاي اجرايي در پيش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معنادار دارد (P < ?/???). همچنين يافته‌ها نشان مي‌دهد نمره فراشناخت در پيش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معنادار دارد (P < ?/???). علاوه بر اين نمره فراشناخت در پيش‌آزمون و پس‌آزمون نيز تفاوت معنادار نشان مي‌دهد (P < ?/???).
نتيجه‌گيري نتايج پژوهش حاضر نشان مي‌دهد نوروفيدبك مي‌تواند كاركردهاي اجرايي را در كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي بهبود ببخشد. نوروفيدبك مي‌تواند به كودكان با اختلال نقص توجه/ بيش‌فعالي كمك كند تا بتوانند امواج مغزي‌شان را تغيير دهند و درنتيجه با اين تغيير فرد هوشيارتر مي‌شود و عملكرد شناختي بهتري از خود نشان مي‌دهد.
چكيده لاتين :
Objective Executive functions are processes that control, direct, and coordinate other cognitive processes. The findings of cognitive neuroscience indicate that frontal and temporal lobes have a longer maturity and support the development of executive functions. These abilities are essential for success in everyday activities and longitudinal studies indicate that executive functions are associated with academic achievement, social adaptation, career promotion, and independent performance in children. Executive functions deficits hamper academic achievement and create problematic behaviors. Various studies indicate that children and adolescents with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) have a significant disadvantage with respect to the neuropsychological assessment of executive functions (such as planning, inhibition, verbal and spatial memory, and cognitive shifting). ADHD is the most common childhood neurodevelopmental disorder and its symptoms include attention deficit, impulsivity, and hyperactivity. The prevalence of this disorder is higher in boys than in girls. Children with ADHD experience life-long challenges and require support in order to succeed in life; therefore, different intervention approaches have been used to help these children. Recently, neurofeedback has received a lot of attention. It is a type of biofeedback that teaches individual self-regulation by recording electrical responses and providing feedback. The goal of neurofeedback education is to correct abnormal brain wave that improves childʹs behavioral and cognitive functions. In other words, neurofeedback affects activity of brain waves, so that the brain waves of desirable behaviors are generated or enhanced. Considering the problems that children with ADHD have in executive functions, the present study investigated the effectiveness of neurofeedback on improving executive functions in these children.
Materials andamp; Methods This study was a quasi-experimental research with pretest and post-test. The study population included all children with ADHD in Khorramabad City, Iran. The sample included 10 children with ADHD who were selected by convenience sampling method. The inclusion criteria comprised diagnosis of ADHD confirmed by the psychiatrist and psychologist, normal IQ, and no history of another neurological disease or developmental disorder. In the pretest, the Behavior Rating Inventory of Executive Function (BRIEF) was completed for children. It is one of the most common tools for measuring the executive functions and reflects the teacherʹs view about studentandamp;rsquo;s behavior in the area of executive functions. It screens the executive function problems and covers two areas: metacognition and self-regulation. It measures inhibition, flexibility, emotional control, initiating, working memory, planningandamp;ndash;organizing, organization of materials and monitoring. Then, the subjects participated in neurofeedback sessions. Each subject received 10 neurofeedback sessions, twice a week. The beta/theta protocol was administered to all subjects. The purpose of this protocol was to increase beta waves and reduce theta waves. After completing the neurofeedback sessions, BRIEF was completed again in post-test. Descriptive statistics (mean and standard deviation) were used for data analysis and inferential statistics was done by paired t test.andamp;nbsp;
Results The scores of executive functions in the pretest are significantly different from those in the post-test (Pandlt;0.001). Also, the findings showed that self-regulation score in the pretest is significantly different from that in the post-test (Pandlt;0.001). In addition, metacognition score of the pretest shows a significant difference from that in the post-test (Pandlt;0.001).andamp;nbsp;
Conclusion Neurofeedback can improve the executive functions in children with ADHD. It can help children with ADHD to change their brain waves, and makes them aware of their cognitive performance.
