سبك شناسي جملات ندايي در غزليّات حافظ

Stylistics of Vocative Sentences in the Ghazals of Hafiz

بررسي نحوي شعر، گام مهمّي در شناخت جنبه ­هاي جما­ل شناسانۀ شعر به شمار ميرود؛ از اين رو در اين مقاله به بررسي يكي از پر كاربردترين انواع جملات؛ يعني جملات ندايي در غزل حافظ پرداخته شده است. جملات نداييِ حافظ، هم در حوزۀ ساخت صوري و هم در حوزۀ ساخت معنايي داراي تنوّع چشمگيري هستند و اين خلق تنوّع در ساختار نحوي جملۀ ندايي، خود از عوامل مؤتّر در زيبايي غزل حافظ است. به منظور انجام اين پژوهش و براي توصيف دقيقتر اين نوع جملات، تمام 484 غزل موجود در «حافظ به سعي سايه» مورد توجّه قرار گرفته است. از جمله نتايج حاصل ازين تحقيق، پي بردن به حوزۀ مخاطبان حافظ و يافتن ارتباط صوري نداها با مباحثي چون تناسب در طول بيت و غزل، التفات و صور خيال است كه با ارائۀ شاهد مثالهايي به تبيين مطلب پرداخته شده است. در بررسي جملات ندايي به آراي دستورنويسان فارسي و نيز نظريه­ پردازان غربي مرتبط با بحث ندا توجّه نشان داده شده است.

Syntactical analysis is considered an important step in grasping the aesthetic value of poetry. Thus in the present paper, the most commonly used sentence in Hafiz—vocative sentences (nedā)—are analyzed. These sentences show great variety in Hafiz, both from a formal standpoint and a thematic one. This variety in syntactical structure of vocative sentence, is one of the affective ellements in figuration of Hafiz’s poetry’s aesthatic. For the present study all 484 ghazals anthologized in Hūshing Ebtehāj’s Hafiz beh Ravāyat-e Sāyeh (2011) have been analyzed. Some of the results of the present study include information about Hafiz’s original audience, and the relationship between these exclamations and topics such as balance in lines and ghazals, apostrophe and poetic imagery. Each topic is explained with several instances from the ghazals. The findings of Persian grammarians as well as Western critics have been used in the present study.