عبدي‌بيگ و شيوه شاعري او در مثنوي هفت اختر

Abdi Beig and His Method of Poetry in Masnavi Haft Akhtar (Seven Stars Mathnawi)

زين‌العابدين عبدي‌بيگ نويدي شيرازي از جمله شاعران توانمند، پركار و كمتر شناخته شدۀ عصر صفوي است كه ضمن خدمت در دربار شاه طهماسب و عهده‌داري منصب استيفا، در مثنوي سرايي و تاريخ‌نگاري و نظيره‌پردازي بر آثار حكيم نظامي گنجوي از جايگاهي شايسته و قابل تأمل برخوردار است. عبدي‌بيگ (921-988 ه.ق) در نيمه اول قرن دهم و دوران آغازين رشد و ترويج سبك هندي، سرودن شعر را آغاز نمود؛ ازين رو ويژگيهاي كمال يافتۀ اين سبك، چندان در شعر او ديده نميشود و نظيره‌هايش به جهت تتبّع آثار استادان پيشين چون نظامي و امير خسرو دهلوي، از سبكي حدّ واسط عراقي و هندي (سبك بينابين) برخوردار است. منظومه «هفت اختر» وي كه در برابر هفت پيكر نظامي سروده شده، با وجود تأثير پذيري و نازلتر بودن نسبت به شاهكار نظامي، به جهت تلاش شاعر در راستاي نوآوري و خلق تصاوير و مضامين جديد، تركيب‌سازيهاي نو، تصرّف در حكايتها و روايت كوتاه و سريع آنها، از حوزه تقليد صرف دور ميشود و ضمن برخورداري از شاخصهاي ديگري چون پويايي و سلامت نسبي زبان، توصيفات دلنشين، نقد اجتماعي و اشارات حكمت‌آميز در خور شناسايي و پژوهش ادب دوستان خواهد بود. مقالۀ حاضر، ضمن معرفي اجمالي عبدي‌بيگ شيرازي و هفت اختر وي به بررسي مؤلفه‌هاي سبكي برجسته آن از سه منظر زباني، بلاغي و فكري ميپردازد و به تبيين جايگاه عبدي‌بيگ از نظرگاه هنر شاعري ميكوشد

Revival of poems and prose and analyzing them through different approaches is an effective step toward the further realization of the rich Persian culture and language. Zeinolabedin Abdi Beig Navidi Shirazi is one of the lesser known of prolific and skilled poets from the Safavid era whom while serving at the court of Shah Tahmaseb as a treasurer, should also be recognized for his writings in the style of Mathnawi similar to the works of Hakim Nezami Ganjavi. Abdi Beig (921-988 AH) started writing his poems during the first half of the 10th century, in the rise and popularity of the Hindi style and therefore the perfected characteristics of this style is not greatly present in his poems and his writings, due to following the works of such masters as Nezami and Amir Khosro Dehlavi, possess a style similar to both Iraqi and Hindi. His Haft Akhtar collection which is written similar to Haft Peykar of Nezami, while being influenced by and on a lower level compared to the masterpiece of Nezami, cannot be considered as pure imitation due to the poet’s efforts towards innovation and creating new images and concepts, new compositions and using short and fast anecdotes and narratives and still requires research and recognition by the literary community for having other characteristics such as dynamic and relative language correctness, pleasant descriptions, social critique and thoughtful tips. The present essay, while generally introducing Abdi Beig Shirazi and his Haft Akhtar work, tries to review its main stylistic components from the three aspects of linguistic, rhetorical and intellectual and tries to define the status of Abdi Beig in poetry.