بررسي و تحليل نامه نگاريهاي عاشقانه در دو منظومه «خسرو و شيرين و ليلي و مجنون» نظامي و مقلدانش

Investigation and analysis in Nizami's “Khosrow and Shirin” and “Leili and Majnun” letters and imitators,style each one

نامه نگاري به عنوان يك نوع ادبي از اهميت فراواني برخوردار است و به نثر و نظم در تاريخ زبان فارسي ديده ميشود. در كنار انواع نامه هاي سياسي ، ديواني با ارزشهاي ادبي و گونه هاي دهنامه سرايي ، در بسياري از داستانهاي عاشقانه ادب فارسي نيز به دليل دوري عاشق و معشوق ، نامه نگاري با كاركرد خاصي حضور دارد. در اين مقاله از ميان آثار ادب فارسي دو منظومه غنايي « خسرو و شيرين » و « ليلي و مجنون » نظامي به عنوان بزرگترين داستان سرا و منظومه هاي سه مقلد او ، اميرخسرو دهلوي ، سلمان ساوجي و جامي مورد بررسي قرار گرفته است و نامه هاي عاشقانه انها از منظر تعداد ابيات ، نحوه آغاز و پايان ، ساختار كلي ، مضامينو انتخاب قاصدمقايسه شده است با اين تحليل و بررسي ميزان شباهت و اختلاف نامه ها از سويي جايگاه نظامي را به عنوان بزرگترينشاعر تاثير گذار در حيطه داستانسرايي نمايانتر ساخته و از ديگر سو ميزان خلاقيت و يا تبعيت هنرمندانه مقلدان او را نيز آشكار مي سازيم. بررسي ها نشانگر كاركرد متفاوت نامه نگاري در دو منظومه غنايي نظامي است كه در « خسرو و شيرين » نامه ها به جاي بيان مطلق دلتنگيهاي عاشقانه ، تحت تاثير ساختار داستان و خلاقيت نظامي تبديل به بستري براي سرزنش و شكايت از يار ميشود و « دهلوي » يكي از مقلدان موفق در ادامه اين شيوه است. از منظر پربسامدترين مضمون مشترك در تمامي نامه ها نيز موضوع ثابت « وصف حال عاشق و معشوق » را ميتوان نام برد..

Letter writing has a great importance as a literary genre while is seen in prose and poetry forms during the Persian language history.Besides a variety of political letters, an court with literal values and species of dahname storytelling, and also in the most of the amorous stories of Persian literature, due to the separation of lovers, the special function of letter writing exists.In the upcoming article, among the Persian literary works, two lyrics of Nizami as a legendary storyteller; “Khosrow and Shirin” and “Leili and Majnun”; and also the lyrics of his three imitators; Amir Khosrow Dehlawi, Salman Sovoji and Jami have been considered. Moreover, their love letters have been compared and analyzed from the viewpoint of verses number, how it starts and ends, general structure, the purposes of letters and post selection, stylistic, literary and intellectual level. By this analysis of the similarities and differences between letters, on one hand, we indicate more Nizami’s position as the greatest poet effective in the realm of storytelling and on the other hand, reveal the creativity and artistic compliance of his imitators.Studies demonstrate different function of letter writing in the Nizami’s two lyrics so that in the story of “Khosrow and Shirin”, influenced by the structure of the story and Nizami's creativity, letters convert to a reason for blame and complain about the beloved, instead of absolute expression of the romantic sadness that among this, Amir Khosrow is one of the successful imitators in continuing this way. From the perspective of the most frequent common theme in all the letters, the constant issue of “description of lovers' mood” could be named.