وضعيت رعايت اخلاق در پژوهش‌هاي دانشجويي، عوامل مرتبط و راهكارهاي اصلاح آن از ديدگاه دانشجويان و اساتيد دانشگاه علوم پزشكي گناباد در سال 1392

Ethics in researches conducted by students, related factors and solutions from the viewpoints of faculty members and students of Gonabad University of medical sciences in 2013

مقدمه: اخلاق در پژوهش‌ از موضوعات مهم است و با توجه به اینكه دانشجویان افرادی هستند كه تازه پا به عرصه پژوهش گذاشته اند، لذا بررسی رعایت اخلاق در تحقیقات دانشجویی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین وضعیت رعایت اخلاق در پژوهش دانشجویی، عوامل مرتبط و راهكارهای اصلاح آن از دیدگاه دانشجویان و اساتید انجام شد. روش: این مطالعه توصیفی به صورت در دسترس، روی 55 دانشجو و 15نفر از اساتید دانشگاه علوم پزشكی گناباد انجام در سال 1392 شد. نمونه‌گیری از اردیبهشت تا تیرماه سال 1392 به طول انجامید. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته كه دارای 4 بخش: اطلاعات دموگرافیك، بررسی وضعیت رعایت اخلاق، بررسی عوامل مرتبط در 3 حیطه آموزشی، مرتبط با دانشجو و مدیریتی – محیطی و بخش مربوط به راهكارهای فرضی بود، انجام شد. جهت تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی مانند میانگین، فراوانی و درصد استفاده شد. یافته‌ها: 21 % افراد شركت كننده اساتید و 79 % دانشجو بودند. از دیدگاه اساتید و دانشجویان، بیشترین موارد نقص رعایت اخلاق در مرحله برنامه ریزی و اجرای تحقیق(17.9 %) و كمترین آن در مرحله تجزیه و تحلیل، گزارش و انتشار نتایج (0%) اتفاق می‌افتند. در بررسی علل، حیطه مرتبط با دانشجو (30.44%) و حیطه مدیریتی – محیطی (26.55%) از بیشترین عوامل مرتبط بوده‌اند. بیشترین فراوانی راهكارها مربوط به ایجاد سیستم پایش(47.1 درصد) و ارائه مشاوره پژوهشی (41.4 درصد) بودند. نتیجه گیری: با توجه به اینكه موثرترین علل گزارش شده در این مطالعه مربوط به حیطه‌های مرتبط با دانشجو و حیطه مدیریتی – محیطی می‌باشد، لذا مدیران پژوهشی بایستی راهكارهای پیشنهادی این مطالعه را در نظر بگیرند تا حل این مشكل منجر به انجام تحقیقات معتبر شود.

Introduction: Ethics is an important issue and since the students as new researchers the observance status of ethics in student research is important. This study aimed to determine the barriers of academics and students about status of ethics in the researches conducted by students, their related factors and solutions. Methods: This descriptive study was performed using accessible methods, on 55 students and 15 faculty members in Gonabad University of Medical Sciences. Sampling lasted from April to June 2013 using the convenient sampling method. Data collected using a four sections questionnaire: demographic information, 29 questions to check the status of ethics, four questions to evaluate relevant factors in three domains of training, related to the student and Management and 1 question was about proposed solutions. To analyze the data, descriptive statistics such as mean, frequency and percentage were used. Results: 39% of the participants were male, 61 percent were females. In view of faculty members and students’ perspective, most cases of violation of ethics occur in the conduct and planning stage (17.9%), and lowest occur in the analysis, reporting and publication of results (0%). In investigating the causes, the domains associated with the students (30.44%) and management - environment (26.55%) had the greatest impact. The most frequent proposed solutions were monitoring systems (47.1 percent) and providing advice (41.4%). Conclusion: Effective causes reported in this study is related to domains associated to the students and management – environmental. Consequently, research managers should consider the proposed solutions in order to expect credible research in the future.