مقايسه تأثير آموزش به روش نقشه مفهومي و روش تدريس متداول بر تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري

Comparison of the Effects of Concept Mapping and Conventional Teaching Methods on Critical Thinking of Nursing Students

مقدمه: پرورش تفكر انتقادي و مهارت‌هاي عملي در عرصه نظام آموزش پزشكي كشور همچنان به عنوان چالشي جدي و در خور توجه باقي مانده است. روش‌هاي متداول آموزشي از جمله سخنراني كه به عنوان روش غالب در نظام آموزش عالي به كار مي‌رود، موجب گسترش سبك انفعالي مي‌شود كه مطابق آن تفكر انتقادي به معناي واقعي ناديده گرفته مي‌شود. اين پژوهش با هدف مقايسه تاثير آموزش درس اصول و فنون پرستاري به روش نقشه مفهومي و روش تدريس متداول بر مهارت‌هاي تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري تهران در سال 1393 انجام شده است. روش كار: اين مطالعه نيمه تجربي بر روي 70 نفر از دانشجويان ترم اول دانشكده پرستاري و مامايي تهران انجام شد. دانشجويان با روش نمونه گيري در دسترس انتخاب و به روش تصادفي به دو گروه آزمون و كنترل تقسيم شدند. محتواي آموزشي در گروه آزمون به روش نقشه مفهومي و در گروه كنترل به روش سخنراني ارايه شد. جمع آوري داده‌ها با پرسشنامه مشخصات فردي و آزمون تفكر انتقادي كاليفرنيا- فرم ب در ابتدا و چهار هفته پس از آخرين جلسه آموزش انجام شد. داده‌ها با نرم افزار SPSS-V21 در سطح معني داري 0/05 تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: قبل از آموزش، ميانگين و انحراف معيار نمره كل تفكر انتقادي در گروه نقشه مفهومي 2/66± 9/71و در گروه سخنراني 2/14± 9/64 بود و تفاوت معني داري بين دو گروه مشاهده نشد (0/121= P)، ولي پس از آموزش نمره كل تفكر انتقادي در گروه نقشه مفهومي 2/71± 15/20و در گروه سخنراني 2/06+± 10/25بود كه اين تفاوت از نظر آماري معني دار بود (0/01=P ‍). اين تفاوت در تمامي مولفه‌ها معني دار بود (0/003= P). نتيجه گيري: بكارگيري راهبرد نقشه مفهومي در دانشجويان پرستاري مي‌تواند منجر به توسعه مهارت‌هاي تفكر انتقادي، به عنوان يكي از رسالت‌هاي مهم آموزش عالي گردد. از اين رو بهتر است در آموزش باليني پرستاري به كار گرفته شود.

Introduction: Development of critical thinking and Procedural skills has remained a serious and considerable challenge throughout the nursing educational system in Iran. Conventional methods of teaching such as lecture, as the dominant method used in higher educational systems, is a passive style which ignores critical thinking. Therefore, the aim of this study was to compare the effects of instruction by concept-mapping and conventional methods in fundamentals of nursing on critical thinking skills in Tehran nursing students in 2014. Methods: This quasi-experimental study was carried out on 70 nursing students, who were selected through convenient sampling method, then divided randomly into two equal experimental and control groups, in the Clinical Skills Center of Tehran Nursing and Midwifery School. Educational content was presented in the forms of concept-mapping for the experimental group and lecture in the control group. Data collection included a demographic information and California Critical Thinking Skills (form B) questionnaire? They were filled at the beginning and end of the fourth week of the Instructional period. Data were analyzed using SPSS software (v. 21), using descriptive and analytical statistics, at the significance level of 0.05. Results: Before the intervention, the mean of the total critical thinking skill score was 9.71 ± 2.66 in the concept mapping group and 9.64 ± 2.14 in the lecture group, and the difference was not significant (P = 0.121); but, after the intervention, the critical thinking skill score was 15.20 ± 2.71 in the intervention group and 10.25 ± 2.06 in the control group, which had a significant difference (P = 0.003). Conclusions: Using concept mapping strategy in the education of nursing students may lead to developing critical thinking skills as one of the important missions of higher level education. Therefore, it is recommended to employ this method in clinical nursing education.