كليدواژه :
وابسته‌هاي هسته , گروه حرف تعريف , هسته , نحو ايكس - تيره , گويش كلهري , گروه اسمي
چكيده فارسي :
در اين مقاله بر اساس نظريۀ حاكميت و مرجع‌گزيني كه هگمن (1994) آن را در كتاب مقدمه‌اي بر حاكميت و مرجع‌گزيني معرفي كرده است و بر طبق قواعد ايكس- تيره، به بررسي نحوي گروه اسمي گويش كلهري از گويش‌هاي زبان كردي (وابسته به زبان‌هاي ايراني شمال غربي) در مقايسه با زبان فارسي، پرداخته شد. در اين چارچوب نظري، اسم به عنوان هسته، در گروه اسمي قرار مي‌‌گيرد تا سازۀ بزرگتري تشكيل شود. عناصر ديگر نيز در كنار هستۀ گروه اسمي قرار مي‌‌گيرند كه وابسته‌هاي هسته خوانده مي‌‌شوند. وابسته‌هاي اسمي در گويش كلهري، شامل وابسته‌هاي پيشين و وابسته‌هاي پسين هستند. وابسته‌هاي پيشين؛ عبارتند از: صفت اشاره، صفت شمارشي، مميز، صفت پرسشي، صفت مبهم، صفت تعجبي، شاخص، صفت عالي و يكِ نكره. وابسته‌هاي پسين نيز شامل نشانه‌هاي معرفه و نكره، نشانه‌هاي جمع، صفت بياني، گروه اضافه يا مضافٌ‌اليه، صفت شمارشي ترتيبي نوع دوم، گروه حرف اضافه‌اي، اسم ملكي، گروه بدلي و بند موصولي مي‌باشند كه به ترتيب خاصي و با توجه به نزديكي و دوري از هستۀ گروه اسمي قرار مي‌‌گيرند؛ به طوري كه جابجايي هركدام از جاي اصلي خود، باعث بدساختي و نامفهومي گروه اسمي مي‌‌شود.
چكيده لاتين :
This article investigates the syntactic structure of noun phrase in Kurdish (Kalhori dialect), in comparison with Persian based on government and binding theory and X-bar theory introduced by Haegeman (1995) in his book “Introduction to Government and Binding Theory”. In this theoretical framework, noun is considered as a head in noun phrase, other elements which are placed beside the head are called head dependents, which include pre-dependents and post- dependents. Pre-dependents include (demonstratives, cardinal numbers, classifiers, questions, exclamations), indefinite (yek) titles for code nouns and superlative adjectives. Post-dependents include definite and indefinite markers, plurality markers, adjectives, Ezafe phrase, ordinal numbers, prepositional phrase, possessor, appositive and relative clause. These dependents consist of particular kinds which are placed in particular order. If each of them moves from its main place, it will cause a bad- structure and a meaningless noun phrase.
