نقش قهوه خانه هاي عصر صفوي در تكوين سبك هندي

در روزگار صفوي، محافل اجتماعي به خصوص قهوه خانه هاي شهر اصفهان، نقش مهمي در روابط و فعاليت هاي شاعران مكتب اصفهان داشته است. در لابه لاي تذكره ها و گاه سفرنامه هاي اروپاييان ، آنچه مشاهده مي شود، حضور شاه عباس اول و ديگر اقشار اجتماعي در قهوه خانه است. طرح غزل، نقد و اصلاح شعر شاعران، كه بعضاً اهل پيشه و كسب بوده اند و در عرصه ي آفرينش شعر، نياز به تلاش و ممارست داشته اند، در قهوه خانه ها به رشد و كمال مي رسيدند. همچنين قهوه خانه ها؛ در رونق وقوع گويي و پيوند خوش نويسي و شعر اين دوره، تاثير بسزائي داشته اند. از طرف ديگر گاهي مصرف مواد مخدر در اين قهوه خانه ها نيز قدرت تخيل آنان را تشديد مي كرده است، تا جايي كه مي توان گفت يكي از دلايل بعضي از خيال پردازي شاعران آن دوره، مصرف همين مواد بوده است. چنان كه در سطح واژگاني و مضمون پردازيِ تني چند از شاعران صاحب طرز چون صائب به آن برمي خوريم. اگر چه ظرافت خيال و نازك انديشي شاعران سبك هندي دلايل فراواني دارد، اما مي توان گفت مصرف مواد مخدر يكي از عوامل اين شيوه بوده، كه كم تر بدان پرداخته شده است. فراواني اصطلاحات قهوه خانه و اسامي انواع موارد مخدر در شعر اين دوره، تا حد زيادي گوياي اين واقعيت است. در اين مقاله با روش تحليلي-توصيفي سعي شده است تاثير قهوه خانه هاي اصفهان به عنوان محفلي ادبي و همچنين مصرف مواد مخدر، در اين مكان ها، بر شكل گيري شعر اين دوره، بررسي شود.