تحليلي بر اجازه‌نامه‌ها و كاركردهاي آن در عصر صفوي

اجازه، به عنوان يكي از طرق تحمل حديث و حفظ احاديث از تحريف، به مرور در جهت تضمين درستي آثار علمي، به ديگر علوم نيز سرايت كرد و از ضروريات نظام آموزش اسلامي قرار گرفت و كاركردهاي مختلفي يافت. اما پرسش اين است كه در عصر صفوي با رسميت يافتن مذهب تشيع، اجازه­ نامه­ ها چه روندي را طي كردند و چه كاركردي داشتند؟ اين نوشتار، تلاش مي­كند با استفاده از اجازه­ نامه­ هاي عصر صفوي، به ويژه آن‌چه در جلد آخربحارالانوار آمده است، به اين پرسش پاسخ گويد. بر اساس مطالعات صورت‌گرفته در اين باره، اجازه­ نامه­ ها از اهميت فراواني برخوردار بود و علوم معقول و منقول را دربر مي‌گرفت، اما در نيمة دوم عصر صفوي با چيرگي انديشة اخباري، اجازه‌ نامه­ ها بيش‌تر شامل احاديث گرديد و از معقولات كاسته شد. با توجه به ماهيت ديني حكوت صفوي،اجازه­ نامه­ ها علاوه بر اين كه يكي از طرق تحمل حديث بود، كاركردهاي برجسته­ تري نسبت به گذشته داشت و نشاني بر شايستگي طلبه براي اجتهاد، كسب مرتبه تدريس و هم‌چنين تصدي امور شرعي بود كه با توجه به تشكيلات گسترده دينياين دوره و نيازهاي آن بسيار اهميت داشت.