بررسي تطبيقي دفاع مشروع ماموران راهنمايي و رانندگي در قانون مجازات اسلامي

A comparative Study of Legitimate Defense by Traffic Police Officers in the Islamic Penal Code

مسئله دفاع مشروع، مسئله تازه و جديدي نيست؛ از همان ابتدا كه بشر خود را شناخت، ناگزير بود در قبال حمله ديگران از خود دفاع كرده و متجاوز را به هر طريق ممكن از خود دور كند. جوامع قديم نيز با الهام از همين غريزه اوليه دفاع، مقرراتي در اين زمينه وضع كردند و دفاع از جان و مال را از تعقيب و مجازات معاف دانستند. در قوانين ما، قانون گذار موارد دفاع مشروع را احصاء كرده است؛ مشروعيت دفاع به حدي است كه فقط قانون گذار در مواردي كه ممكن بوده مشروعيت دفاع مورد تامل قرار گيرد، با وضع قانون در جلب رفع شبهه و ترديد گام بردارد. در شرع مقدس اسلام نيز دفاع مشروع حق هر مسلمان و حتي به عقيده بعضي، تكليف شرعي هر مسلمان است؛ فقهاي اسلامي معتقدند كه دفاع از جان و مال به قدر توانايي و احتياج جايز است؛ هر انساني حق دارد در موقع احساس خطر به دفاع از جان، مال و ناموس خود و افرادي كه دفاع از آنان بر وي واجب است، اقدام كند. اين اقدام، دفاع مشروع ناميده مي شود. علاوه بر فقه اسلام، قانون مجازات اسلامي كشور ما و قوانين جزايي ساير كشورها نيز به آن پرداخته اند. اقدامات ماموران راهنمايي و رانندگي در حين انجام وظيفه با تحقق شرايطي نيز مشمول اين موضوع است كه ماده 157 از قانون مجازات اسلامي 1392 دقيقاً به آن اشاره دارد. البته تحقق اين موضوع و جرم نبودن رفتاري كه در حالت عادي انجام آن مستوجب مجازات است (عوامل موجهه) مستلزم شرايط خاصي است كه در قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 ذكر شده است. ماده 156 قانون جديد نيز با غيرقابل تعقيب و مجازات دانستن عمل مجرمانه در مقام دفاع از نفس يا عرض يا ناموس يا مال خود يا ديگري يا آزادي تن خود يا ديگري درواقع حق خصوصي دفاع را قبول دارد؛ اما شرايطي را نيز براي دفاع مشروع پيش بيني كرده است و ضرورت را به جاي تناسب و رسيدگي را فقط در مرحله دادگاه محرز دانسته است.

The issue of legitimate defense is not a novel issue.Since the very beginning when man got to know each other، he had to defend himself against others' attacks and keep atrocities away from himself. Old societies، inspired by these same preliminary instincts، enacted some rules and regulations in this area and made defending of life and properties immune from prosecution and punishment. In our laws the legislator has elaborated on cases of legitimate defense. The legitimacy of defense is to some extent that only the legislator has contemplated on it in case where it has been found necessary. In the holy Islamic Sharia، legitimate defense is the right of each human and، on critical occasions، Islamic has ordered its followers to defend their lives، properties and honor. This action is called legitimate defense.in addition to the Islamic jurisprudence، our Islamic Penal Code and the criminal laws of other countries have addressed it. Actions by traffic officers during their duties falls under this category should some terms are met. Meanwhile، article 157 of the Islamic Penal Code has accurately referred to it. Of course، the fulfillment of this subject and that the conduct of a behavior resulting in punishment not deemed offence on a normal state require special conditions، These terms have been referred to in the Islamic Penal Code. Article 156 of the new laws have also accepted the private right to defense by considering punishment for criminal actions against legitimate defense; however، they have also envisaged conditions for legitimate defense and considered necessity instead of proportionality and investigation in the court stage only.