مطالعه فون عقرب هاي (آراكنيدا : اسكورپيونز) شهرستان درميان، استان خراسان جنوبي- 1394

(Scorpion Fauna (Arachnida: Scorpiones) in Darmian County, Iran (2015-2016

سابقه و هدف: عقرب ها به دليل داشتن نيش زهرآگين و ويژگي هاي مورفولوژيكي خاص، همواره مورد توجه انسان بوده اند. ترس و اضطراب ناشي از اين جانوران و عقرب زدگي از مهم ترين مسائل بهداشتي و پزشكي كشورها به خصوص ايران محسوب مي شود. لذا اين مطالعه به منظور شناسايي فون عقرب هاي شهرستان درميان استان خراسان جنوبي در سال 1394 انجام گرديد. مواد و روش ها: در اين پژوهش توصيفي، 21 منطقه از شهرستان درميان شامل مناطق دشت، كوهستان، مسكوني، غيرمسكوني، شهري و روستايي به مدت 12 ماه در سال 1394 به صورت ماهيانه مورد نمونه برداري قرار گرفت. جمع آوري عقرب ها به روش جستجوي فعال به مدت 2 ساعت در روز، 2 ساعت در شب و روش تله گذاري انجام گرفت و با استفاده از كليد شناسايي دهقاني و فرزان پي و به كمك خصوصيات مورفومتري مورد شناسايي قرار گرفتند. يافته ها: در اين مطالعه از تعداد 685 نمونه جمع آوري شده، تعداد 5 گونه عقرب شامل مزوبوتوس اپئوس، آندركتونوس كراسيكودا، ارتوكيروس اسكروبيكولزوس، كمبسوبوتوس ماتهيزني و مزوبوتوس كوكازيكوس از خانواده بوتيده مورد شناسايي قرار گرفتند كه گونه مزوبوتوس اپئوس با تعداد 373 مورد (54/5 درصد) بيش ترين فراواني و گونه آندركتونوس كراسيكودا با تعداد 22 مورد (3/2 درصد) كم ترين فراواني را به خود اختصاص داده اند. استنتاج: باتوجه به مشاهده گونه آندركتونوس كراسيكودا (عقرب سياه) در شهرستان درميان، كه يكي از گونه هاي خطرناك ايران مي باشد، پيشنهاد مي گردد ضمن تشديد برنامه مراقبت از عقرب زدگي در سطح شهرستان، توصيه به تجويز سرم ضد عقرب توسط پزشكان در كليه موارد عقرب زده با در نظر گرفتن رنگ عقرب و نوع منطقه محل سكونت فرد مصدوم مورد تاكيد قرار گيرد.

Background and purpose: Venomous bite and specific morphological features of scorpions are the most important reasons for paying attention to scorpions. Anxiety and stress caused by scorpions and their stings are amongst the important health issues in many countries especially in Iran. This study was conducted on scorpions’ fauna in Darmian County, South Khorasan province, Iran. Materials and methods: In this study, 21 districts in Darmian were sampled including plains, mountains, residential, non-residential, rural and urban areas. Sampling effort was conducted monthly in 2015-16. Scorpions were collected by actively searching in day and night using pitfall trap. The specimens were identified by appropriate identification keys. Results: Totally 685 specimens were collected. Five species including Mesobuthus eupeus, M. caucasicus Androctonus crassicauda, Orthochirus scrobiculosus, and Compsobuthus matthiesseni were identified from Butidae family. The most frequent species was M. eupeus (n= 373, 54.5%), while A. crassicauda (n= 22, 3.2%) was recognized as the least frequency species. Conclusion: Androctonus crassicauda (black scorpion) was found as the most dangerous species in Iran, so, alongside care programs for scorpionism in Darmian, prescription of anti-scorpion serum in cases stung by scorpion should be done by considering the coloring of scorpion and residential area of injured person.