سياست‌گذاري فرهنگي مطلوب مسجد در جمهوري اسلامي ايران؛ بررسي ديدگاه‌هاي خبرگان و سياست‌گذاران

Desirable Cultural Policy Making on Mosque in the Islamic Republic of Iran; a Survey of Experts' and Policy Makers' Views

مقالۀ مذكور در پاسخ به اين سؤال كه الگوي مطلوب سياست‌گذاري فرهنگي مسجد در جمهوري اسلامي ايران از ديدگاه خبرگان و سياست‌گذاران اين حوزه چيست، نگاشته شده است؛ در اين راستا تلاش شده تا با بهره‌‌گيري از تجربيات و ديدگاه‌هاي خبرگان- مسئولان و صاحب‌نظران در حيطۀ مسجد- جايگاه و نقش حكومت پيرامون حوزۀ مسجد در جمهوري اسلامي ايران احصا شود. در همين راستا محقق با استفاده از روش تحليل مضمون طي 34 مصاحبۀ نيمه ساختاريافته با خبرگان مذكور در سه مرحلۀ كدگذاري توصيفي، كدگذاري تفسيري و يكپارچه‌ساز به مختصات سياست‌گذاري فرهنگي مسجد در جمهوري اسلامي ايران پرداخته است. نتايج پژوهش نيز به شبكۀ مضامين مستخرج از ديدگاه خبرگان شامل «ديدگاه نظري دخالت حكومت درحوزۀ مسجد»، «رويكردهاي دخالت حكومت در حوزۀ مسجد» و «حكومت و سازمان‌هاي فرهنگي مرتبط با حوزۀ مسجد» مي‌پردازد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش بر مبناي «ديدگاه نظري دخالت حكومت در حوزۀ مسجد» پيشنهاد مي‌شود كه سياست‌گذاري و خطوط كلي مساجد ذيل يك سازمان، نهاد يا شوراي سياست‌گذاري به نام مسجد ذيل ولي‌فقيه و رهبري صورت پذيرد كه بر اين اساس وظايف و نقش‌هاي متنوع و متعدد دستگاه‌هاي فرهنگي مذكور -مرتبط با مساجد- مشخص شود. همچنين در همين راستا نيز اداره و برنامه‌ريزي مساجد در سطح اجرايي و عملياتي به‌صورت كاملاً غيرمتمركز و با مشاركت كامل مردمي انجام شود. در مورد «رويكردهاي دخالت حكومت در حوزۀ مسجد» نتايج پژوهش حاكي از آن است كه حكومت مي‌بايست تركيبي از رويكردهاي حمايتي، ضمانتي، نظارتي و اقتضايي را مد نظر خود قرار دهد و بر اساس هر يك از رويكردهاي مذكور اقداماتي را در عرصۀ مساجد انجام دهد.

The article is to respond to the question about the desirable cultural policy making in regard to mosque in the I.R. of Iran from the viewpoint of experts. The task is to utilize experts' and officials' experience to determine the status and role of the government vis-à-vis mosque in the country. To this end, by using content analysis method and after 34 semi-structured interviews with the experts at three levels of descriptive, analytical and integrative coding, the characteristics of the required policy making have been obtained. The results indicate extracted themes from the experts' views as follows: "theoretical view of government's interference in mosque", "approaches to the government's interference in mosque ", and "government and cultural organizations related to mosque". As for the first view, the research suggests that policy making should be done under a single organization, institution or council called mosque and this under the supervision of the Supreme Leader, thus determining various roles and duties of related cultural centers. Besides, the administration of mosques should be decentralized and carried out by people's complete participation. As for the second above-mentioned view the results indicate that the government must consider a combination of supporting, supervisory, occasional and guaranteeing approaches and act according to each of the approaches.