جايگاه اجتماعي سالمندان در خانواده با تأكيد بر نقش تلويزيون: بررسي ديدگاه‌هاي سالمندان تهراني

The Social Status of the Elderly in the Family with an Emphasis on TV Role: Survey of Tehrani Senior Citizens

مطالعة حاضر با هدف كنكاش نقش تلويزيون در تغيير جايگاه اجتماعي سالمندان در شهر تهران به روش كيفي صورت گرفته است. جامعة آماري اين مطالعه، سالمندان بوده‌اند و پژوهشگر با سي نفر از سالمندان مصاحبه‌هايي انجام داده كه طول زماني آنها به طور متوسط بيش از يك ساعت است. اين مقاله حاوي مهم‌ترين نتايج حاصل از اين تحقيق است. سؤال اصلي تحقيق، عبارت است از اينكه سالمندان تهراني براي خود در خانواده‌شان چه جايگاهي قائلند؟ آنها نقش تلويزيون را در اين جايگاه چگونه تبيين مي‌كنند؟ نتايج به‌دست‌آمده از مصاحبة عميق با سالمندان تهراني‌اي كه با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده‌اند، حاكي از اين است كه سالمندان در حيطة جايگاه اجتماعي، اقتصادي و جسمي‌شان، تا حدي از خانواده‌ها ابراز يأس كرده‌اند و در حيطة علت كاهش منزلت سالمندان، مقولة مهم كمرنگ شدن ارزش‌هاي ديني و فرهنگي خودنمايي مي‌كند. عدة كمي از سالمندان براي خودشان در خانواده جايگاه محوري قائل بودند و عدة بيشتري معتقد بودند از احترامي كه استحقاق آن را دارند، برخوردار نيستند و در خانواده جايگاهي حاشيه‌اي دارند. همچنين سالمنداني كه خانواده‌هايشان زياد تلويزيون يا ماهواره مي‌بينند، معتقدند كمتر مورد توجه فرزندانشان هستند. در زمينة نقش رسانه در جايگاه سالمندان نيز مهم‌ترين مقوله‌ها نشان مي‌دهد كه عملكرد تلويزيون در «برنامه‌سازي» و «ارائة الگو به منظور ارتقاي منزلت سالمندان» ضعيف بوده است. همچنين در زمينة مهم‌ترين دلايل سپردن سالمندان به مراكز نگهداري، مشاركت‌كنندگان ابراز كرده‌اند كه ناسپاسي فرزندان و مشكلات اقتصادي آنها مهم‌ترين دلايل هستند. سالمندان بررسي‌شده در اين تحقيق به ترتيب حفظ حرمت سالمندان، آموزش و برنامه‌سازي رسانه در زمينة سالمندي، تأمين مسائل اقتصادي سالمند، و ايجاد مراكز تفريحي و بهداشتي را مهم‌ترين انتظارات خود از جامعه عنوان كرده‌اند.

The present study is a qualitative survey of the role of TV in transforming senior citizens' social status in the city of Tehran. Interviews were carried out with the statistical population of the research, i.e. senior citizens, each taking more than an hour, the most important results of which have appeared in this article. The basic research question was: What status do Tehrani senior citizens consider for themselves among their families? What role do they think TV plays in this regard? The result obtained from these in-depth interviews with those who were selected with targeted sampling method revealed that as regards their social, economic, and physical status, there have been traces of disappointments with their families; and concerning the cause of this situation, they pointed out the attenuation of religious and cultural values. Few seniors assumed a pivotal status in their families and more of them believed that they were missing the kind of respect they deserved and were mostly treated as marginal. Moreover, the seniors whose surrounding family members were too much busy with watching satellite programs thought to be neglected by their children. TV itself has shown a weak performance in producing programs for elevating senior citizens' status. Sending seniors to nursing homes is also the result of children's ingratitude and their economic problems. In their responses, the seniors also referred to the necessity of respecting their dignity, providing media programs for their training and education, supporting them financially, and providing amusement and health facilities for them.