مدلسازي رياضي عوامل انساني در سيستم با محدوديت دوگانه

Mathematical Modeling of Human Factors in Dual Resourced Constraint System

پژوهش حاضر با هدف به‌كارگيري مهندسي عوامل انساني در سيستم‌هاي با محدوديت دوگانه به مطالعه و مدلسازي عوامل انساني مهم در مسئله زمانبندي كاركنان پرداخته است. در مطالعات گذشته زمانبندي‌هاي شيفت كاري بيشتر بر مبناي عوامل محدود‌كننده ماشين و برنامه‌ريزي توليد انجام مي‌گرفت و در بهينه‌سازي سيستم‌هاي زمانبندي، عوامل انساني كمتر مورد توجه قرار گرفته است. از اين رو در اين مقاله به مهندسي عوامل انساني در برنامه‌ريزي و زمانبندي شيفت‌هاي كاري پرداخته شده است. عوامل انساني مورد مطالعه عبارت از يادگيري، فراموشي، خستگي، استراحت و تابع هدف مدل رياضي كمينه‌سازي نسبت تعداد كاركنان به كارايي آنان است. براي بررسي كارايي مدل رياضي و بررسي تأثير عوامل انساني بر كارايي زمانبندي كاركنان، چهار سناريوي زمانبندي با مجموعه پارامترهاي انساني مختلف توسط مدل رياضي حل و مورد تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه پارامترهاي انساني بر كارايي سيستم با محدوديت دوگانه تأثير داشته و انتخاب سناريوي زمانبندي مناسب مي‌تواند تا 0/20 كارايي كاركنان را افزايش دهد. همچنين با توجه به تأثير پيچيده پارامترهاي انساني بر عملكرد سيستم، هر سازمان بايد با توجه به پارامترهاي انساني مختص مشاغل خود زمانبندي شيفت‌هاي كاري را تعريف كند. با توجه به پارامترهاي تعريف شده در اين پژوهش، سناريو زمانبندي مبتني بر يك زمان استراحت نسبت به سناريو زمانبندي با زمان‌هاي استراحت متعدد كاراتر است. همچنين در شرايط ميانگين مقادير مختلف پارامتر خستگي، كارايي سناريوهاي مورد استفاده كارگاه‌هاي توليدي كارايي بهتري نسبت به دو سناريوي ديگر دارد.

This research with goal of applying human factor engineering into the dual resource constraint system (DRC) studied and modeled significant human factors in staff scheduling problem. In previous studies more staff scheduling has been conducted based on machine constraints and production planning and less human factors has been considered in scheduling system optimizing. So, in this article human factor engineering was studied in shift scheduling and planning. Human factors which were modeled are learning, forgetting, fatigue and recovery by rest and objective function is minimizing ratio of number of employee on productivity. To study performance of mathematical model and examine effects of human factors on staff scheduling efficiency four scheduling scenarios with different human parameter sets were solved and analyzed. Results indicated that human parameters have impact on performance of dual resource constrained system and choosing good scheduling scenario can increase employees’ efficiency up to 20 percent. Also because of complicated impact of human parameters on system performance, any organization should define shift scheduling based on human parameters for their jobs. Regarding defined parameters in this article, scenario with one rest break time is more efficient compared to scenario with two or more rest break times. Also in average rate of fatigue, scenarios used by production workshops are more efficient compared to the other defined scenarios.