عنوان مقاله :
تحليل پيوند شعر، نگارگري و قدرت، در مطالعۀ معناشناختي كشتي شيعه در شاهنامه طهماسبي
عنوان به زبان ديگر :
A Study of the Relationship Between Poetry, Miniature and Power: a Semantic Study of “Keshti-e-shi'a” Painting (Shia’s Ship) of the Shah Tahmasp Shahnameh
پديد آورندگان :
حاجي هاديان، منصوره دانشگاه فردوسي مشهد
كليدواژه :
شعر , نقاشي ايراني(نگارگري) , قدرت , شاهنامه طهماسبي
چكيده فارسي :
جايگاه ويژه شاهنامۀ فردوسى نزد ايرانيان، موجب شده است تا اين اثر همواره مدّ نظر قدرت‌مداران قرار داشته باشد. يكي از مظاهر اين توجه، در نگاره‌هاي متعددي جلوه مي‌كند كه بر مبناي اشعار شاهنامۀ فردوسي خلق شده است. اين نگاره‌ها از دو منظر اصلي قابل مطالعه هستند: نخست آنكه هريك را تنها به‌منزلۀ بازنمودي از متن ادبي بررسي كنيم و به مؤلفه‌هاي شكل‌گرايانه، شگردها و مكتب هنري آنها بپردازيم. ديگر آنكه از منظر معناشناسي، دلالت‌هاي معنايي را مورد دقت قرار دهيم كه نگاره را نه تنها به متن ادبي مورد نظر، بلكه آن را به مؤلفه‌هاي برون متني، به‌خصوص، مؤلفه‌هاي اجتماعي- سياسي زمان توليد اثر مربوط ميسازد. در اين پژوهش، بر مبناي نگرش دوم، نگارۀ "كشتي شيعه" از شاهنامۀ طهماسبي را همراه با قطعه شعري از شاهنامۀ فردوسي، معروف به "گفتار اندر ستايش پيغمبر" مطالعه مي‌كنيم و با استخراج و بررسي دلالت‌هاي معنايي، نشان ميدهيم كه اين نگاره تا چه حد تحت تأثير مؤلفه‌هاي برون‌متني سياسي- اجتماعي زمان خويش قرار دارد. در چنين تحقيقي، مطالعۀ تركيب‌بندي و نشانه‌هاي تصويري نگارۀ مرتبط با اثر ادبي، در مسير كشف و تبيين كاركردهاي سياسي- اجتماعي است و نشان مي‌دهد كه اين نگاره تنها افزوده‌اي بر متن ادبي نبوده است بلكه ابزار قدرتي در خدمت گفتمان مسلط جامعه است.
چكيده لاتين :
The importance of Ferdowsi’s Shahnameh for Iranian people has caused it to be permanently considered by the prominent authorities. One manifestation of this attention is the abundance of miniatures based on the Ferdowsi’s Shahnameh. These miniatures can be studied from two different aspects: 1.Studying each miniature as a representation of the literary text by considering its form, techniques and school. 2. Studying it from a semantic view, by considering its semantic significations to extra-textual parameters, such as social-political ones of the time of its creation. In the present study which is done on the basis of the second view, the miniature of “Keshti-e-shi'a” of the Shah Tahmasp Shahnameh is studied, in conjunction with Ferdowsi's “An Ode to the Prophet”, from Shahnameh, to show how the miniature is affected by the socio-political issues of its period. In such a survey, studying of miniature’s composition and iconology is regarded to extract and prove its socio-political functions and to show that the miniature is not a redundant addition to the poem, but a power tool in the hands of the dominant discourse of the community.
