تحليل گفتمان سه دوره اجرايي جمهوري اسلامي ايران در زمينه وضعيت اجتماعي زنان

The Discourse Analysis of the Three Presidential Periods of IRI in the Field of Women's Social Status

مقاله حاضر با اتخاذ روش تحليل انتقادي گفتمان، در صدد پاسخگويي به دو پرسش اساسي است: در رابطه با تحول در وضعيت اجتماعي زنان، طي سه دهه گذشته بعد از انقلاب اسلامي، چه گفتمان‌هايي در نهاد اجرايي كشور شكل گرفته است؟ و با توجه به گفتمان‌هاي احصا شده، زنان چه جايگاهي در اين گفتمان‌ها دارند؟ نتايج تحليل اثبات مي‌كند گفتمان دوره سازندگي توسعه‌گراي نظارت‌محور است، چرا كه رويكردي نظارتي و مصرف‌محور به زنان داشته است. گفتمان دوره اصلاحات، ليبرال‌گراي مشاركت‌محور نام‌گذاري شده است، چرا كه با اتخاذ رويكرد ليبرال، سعي در توسعه مشاركت اجتماعي زنان داشته است؛ و بالاخره دوره عدالت و مهرورزي، گفتماني را اتخاذ كرده است كه آن را گفتمان توده‌گراي وظيفه‌محور مي‌ناميم، چرا كه از يك سو، مشاركت اجتماعي زنان را در حضور توده‌وار اجتماعي تاويل مي‌كند و از سوي ديگر، با اتخاذ رويكردي مرتجع، مكررا وظايفي مانند مادري و همسري زنان كه در رابطه با مردان موضوعيت دارند را بازتوليد مي‌كند.

This article is aimed at answering two basic questions through adopting the critical-discourse analysis: Over the past three decades after the Islamic Revolution and with respect to the change in the social status of women what discourses are formed in administrations in Iran? and according to the recognized discourses, what is the status of women in them? Based on analytical results, the discourse of “the construction period” should be named “developmental surveillance-center discourse” because it has been a surveillance-centric and consumer-driven approach to women. The discourse of “reformation period” has been named “liberal-based participant-center discourse”, because by adopting a liberal approach, it has been trying to develop women's social participation. and finally, the discourse of “justice and compassion period” has adopted a discourse that can be named “task-driven populist discourse”, because on the one hand, it interprets the social participation of women in the social mass and on the other hand, by adopting a reactionary approach, it repeatedly reproduces the tasks of women like motherhood and wifehood which are relevant in association with men