دانش سنتي بهره برداري ازگياهان خودرو در تهيه خوراك(نمونه موردي: عشاير مرتع ديلگان)

دانش بومي بخشي از فرهنگ يك سرزمين است كه شيوه هايي از چگونگي سازگاري يك جامعه نسبت به شرايط زيست بوم را دربرمي گيرد. ثبت و جمع آوري اين دانش اغلب به عهده مردم نگاران است. يكي از زمينه هاي كارآمد در پژوهش هاي مردم نگارانه ثبت دانش بوميان در زمينه طبخ غذا با استفاده از گياهان مختلف در محل زيست آنهاست كه امري كاملا درگير با مسائل اجتماعي و فرهنگي است و به همين دليل موضوع كار مردم نگاري و مردم شناسي نيز مي باشد. در اين تحقيق كه در مرتع ديلگان استان كهگيلويه وبويراحمد صورت گرفت، ابتدا گياهاني كه تمام يا بخشي از اندام آنها به عنوان غذاي اصلي يا طعم دهنده مورد استفاده بود، شناسايي گرديد. اين گياهان فرم هاي رويشي مختلف درختي، بته و علفي را دربرداشته و شامل ميوه درختان، برگ، ساقه گل دهنده و پياز گياهان علفي و بته اي بودند. در ادامه با استفاده از مصاحبه باز و مشاهده مشاركتي نام و شيوه طبخ خوراك هاي محلي تهيه شده توسط عشاير منطقه جمع آوري شد. در مجموع 21 گياه خوراكي شناسايي و شيوه طبخ 24 نوع غذا ثبت و مكتوب گرديد. نتايج اين بررسي مبين آن است كه يكي از جلوه هاي كارآمد و سرشار از تنوع زندگي عشايري، استفاده از گياهان مختلف در تهيه غذاهاي سنتي بوده كه توسط مادران ايل نسل به نسل و سينه به سينه تاكنون منتقل شده است. تهيه بخش اعظمي از خوراكي هاي فراهم شده در خانوار عشايري به گونه اي است كه در اغلب آنها گياهان بخش اصلي را تشكيل داده و يا به عنوان طعم دهنده مورد استفاده واقع مي شوند.

Indigenous knowledge، as an important part of the culture of all regions، includes the conditions in which humans adapt with the ecosystem. Generally، it is ethnographic responsibility to record and gather this knowledge. One of the effective ways in ethnographic researches is recording indigenous knowledge in the field of cooking by the use of different plants in their habitat being completely involved in socio-cultural issues. Accordingly، it is the subject of ethnography and anthropology as well. The first step of this study، done in Dilegan rangeland in kohgiloye and Boirahmad province، was identifying plants that all or parts of their organs were used as a main course or flavors. The plants consisted of different vegetative forms of trees، forbs and shrubs، like fruits، leaves، pedicel and bulbs. After that، free interviewing and participatory observations were applied in order to gather the name and also the way of cooking local food prepared by nomads. Finally، 21 edible plants were identified and 24 ways of cooking plants were written and recorded. Results show that one of the magnificent aspects of nomadic life is using various plants in the preparation of traditional dishes having been passed down from generation to generation by their mothers. Providing the food in the tribal families is in such a way in most of which plants are used as a main course or flavors.