بهبود ژنتيكي عملكرد دانه و صفات وابسته در دوازده رقم يولاف معرفي شده در كانادا طي سال‌هاي1921 تا 1997

1997-Genetic Improvement in Grain Yield and Related Traits of Oat Cultivars Released in Canada During 1921

اين بررسي به منظور ارزيابي ميزان بهبود ژنتيكي عملكرد و ساير خصوصيات 12 رقم يولاف معرفي شده در كانادا طي سال‌هاي 1921 تا 1997 در سال‌‌هاي زراعي 81-1380 و 82-1381 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان، در قالب طرح بلوك‌‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد . با توجه به نتايج حاصل از برازش رگرسيون خطي ميانگين صفات مختلف در برابر سال معرفي ارقام معلوم گرديد كه تأثير به‌نژادي بر عملكرد دانه يولاف در طي دوره 76 ساله مورد بررسي 32/63 كيلوگرم در هكتار در سال يا 0/63 درصد در سال بود. هم‌چنين تأثير به‌نژادي بر شاخص برداشت، تعداد دانه در خوشه و تعداد پنجه بارور در متر مربع از ارقام قديم به جديد روند افزايشي نشان داد، در حالي كه روند اصلاحي صفات ارتفاع بوته و تعداد روز تا خوشه‌دهي در طول دوره مورد بررسي در جهت كاهش بوده است. بقيه صفات تغييرات اندكي داشتند و از روند خاصي تبعيت ننمودند. در كل نتايج نشان داد كه اصلاحگران در طي دوره 76 ساله مورد بررسي در عملكرد دانه ارقام يولاف معرفي شده در كانادا بهبود اساسي ايجاد نموده‌اند، به‌طوري كه عملكرد دانه به‌طور مداوم در حال افزايش بوده است. بهبود ژنتيكي عملكرد در ارقام مورد بررسي ارتباط نزديكي با شاخص برداشت داشت، به طوري كه بيشتر يا همه تغييرات در عملكرد دانه ناشي از تغيير اين صفت بوده است. با وجود اين‌كه بخش اعظم بهبود ژنتيكي عملكرد ارقام يولاف مورد بررسي در اين مطالعه به افزايش شاخص برداشت نسبت داده شد، ولي آزادي عمل براي بهبود بيشتر اين صفت ممكن است محدود كننده باشد. بنابراين به‌نظر مي‌رسد براي افزايش بيشتر عملكرد دانه بايستي افزايش هم‌زمان عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت مورد توجه قرار گيرد.

Evaluation of genetic improvement of grain yield and other traits in cultivars released in different years is useful to determine plant breeding impact on grain yield improvement, to define future selection criteria and to identify the desirable environment and traits for further assessment. This study was conducted to evaluate the genetic improvement for grain yield and other traits of twelve oat (Avena sativa L.) cultivars released in Canada during 1921- 1997, at Research Farm, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, during 2001-3 in a randomized complete block design with three replications. The regression of mean grain yield on released year of the cultivars showed that the rate of increase in grain yield during a 76-year period is 32.63 kg h-1 year-1 or 0.63% per year. Breeding programmes have inereased harvest index, grain number per panicle and fertile tillers /m2. The effort of breeders in this period was to decrease plant height and days to heading. The other traits had small changes and showed no specific trends. In general the results of this study showed continous improvement of grain yield in this period. Genetic improvement of grain yield in evaluated cultivars closely correlated with harvest index. Therefore, most variation in grain yield of oats was due to variation in harvest index. Although much of the improvement in grain yield described here could be attributed to the increased harvest index, the scope for further improvement in this character may be limited. Further yield improvement of oats might be achieved by combining high biological yield with high harvest index.