شماري از ابعاد اقتصادي در فلسفه‌ي زيمل

هركسي كه تلاش مي‌كند بنيادهاي اقتصادي فلسفه پول را بررسي كند، فوراً با مشكلات عديده‌اي مواجه مي‌شود. اولين مشكل عبارت از ترك دعواي خود زيمل در مقدمه است كه مي‌گويد «هيچ خط واحدي از اين تحقيقات را به عنوان بياني [نهايي] درباره علم اقتصاد، مورد نظر نگرفته‌ايم». اين بيان در تبليغ شخصي كتابش كه اول بار به سال 1900 به بازار آمد قوياً ادا شد. در جمله آغازين، زيمل اظهار مي‌كند كه اين كتاب، «كتابي است كه در آن، تلاش كرده‌ام بنيادهاي عقلي و اهميت عقلي زندگي اقتصادي را تبيين كنم». بنابراين، اين كتاب مستقيماً با نظريه اقتصادي به خودي خود، سروكار ندارد. اين عبارت، دوباره در «مقدمه»، مورد تأييد واقع مي‌شود. پديده‌هاي اقتصادي ارزش، مبادله، توليد و مانند آن «كه علم اقتصاد از منظري خاص بدانها مي‌نگرد، در اينجا از زاويه ديگري مورد بررسي قرار خواهد گرفت». زيمل مي‌پرسد چه «توجيه خاصي براي ملاحظه اين پديده‌ها صرفاً به مثابه حقايق اقتصادي» وجود دارد. اين مسئله در مورد ديگر بررسي‌ها كه به‌طور تك بعدي و از زاويه يك رشته خاص بر روي پديده‌ها انجام مي‌شود نيز برقرار است، مثلاً: اينكه دو نفر، محصولاتشان را با يكديگر مبادله مي‌كنند، به هيچ وجه، امري صرفاً اقتصادي نيست. چنين امري يعني امري كه محتوايش بنابر تصويري كه علم اقتصاد از آن ترسيم مي‌كند از ميان مي‌رود و جود خارجي ندارد. روي هم‌رفته چنين مبادله‌اي را درست به همان اندازه كه امري اقتصادي است مي‌توان به مثابه واقعيتي روانشناختي نيز لحاظ نمود يا واقعيتي كه از تاريخ اخلاق بيرون مي‌آيد يا حتي به مثابه واقعيتي زيباشناختي. حتي وقتي مبادله، به‌صورت يك واقعيت اقتصادي لحاظ مي‌شود، باز هم به بن‌بست نمي‌رسد؛ بلكه حتي در اين قالب، موضوع مطالعه‌اي فلسفي مي‌شود، مطالعه‌اي كه پيش‌شرط‌هاي آن را در مفاهيم و واقعيات غيراقتصادي و نيز تبعاتي را كه براي ارزش‌ها و روابط غيراقتصادي دارد مورد بررسي قرار مي‌دهد. بنابراين، رويكرد زيمل به موضوع مورد بحثش به جهت‌گيري يك رشته واحد محصور نمي‌شود، بلكه تحقيقي ميان‌رشته‌اي است.