بررسي تخريج و صدور حديث يكونُ بَعْدِي اثْنَاعَشَرَ خَلِيفَهً در منابع اهل سنت

حديث «يكونُ بَعْدِي اثْنَاعَشَرَ خَلِيفَهً» از احاديث شاخص در بحث خلافت پيامبر2 است كه بر جانشيني و امامت ائمۀ شيعه دلالت دارد و در پرتو اين روايات، حقانيت اعتقادات اماميه اثبات مي‌شود. نقل‌هاي فراواني از روايت «اثناعشر خليفه» در منابع اهل سنت وجو دارد. بيشتر علماي اين مذهب در تطبيق حديث مذكور بر خلفاي خود، بر عبارت‌هاي الحاقي آخر حديث تكيه كرده‌اند. از شرايط ضروريِ كشف دلالت دقيق اين حديث و نقد توجيهات برخي علماي اهل سنت دربارۀ مفاد آن، روشن نمودن مسئلۀ تخريج، فضاي صدور و عبارت‌هاي الحاقي آن است كه مقالۀ حاضر به آن‌ها خواهد پرداخت. از سوي ديگر، دانشمندان اهل سنت با تكيه بر دو عبارت «كلّهم تجتمع عليه الامه» و «كلّهم مِنْ قُرَيشٍ» كه در برخي نقل‌هاي اين حديث يافت مي‌شود، بر تفسير شيعه از «اثناعشر خليفه» و تطبيق آن بر امامان اهل بيتk اشكال كرده‌اند. ازاين‌رو، در مورد سند و دلالت اين دو عبارت نيز مي‌بايست پژوهش شايسته‌اي صورت پذيرد. مقالۀ حاضر با بررسي سندي اين دو عبارت و دقت در فضاي صدور آن‌ها و تفاوت آن با وضعيتِ سندي و فضاي صدور اصل حديث، نشان خواهد داد كه اين عبارت‌ها از جانب ناقلان به آخر حديث افزوده شده و تفاسير ناصوابي با تكيه بر اين دو عبارت، از جانب مفسران اهل سنت صورت گرفته است.