بررسي رسوبدهي رودخانه هاي منتهي به خليج فارس و درياي عمان

The Study of the Sediment Yield on Rivers End to Persian Gulf and Oman Sea in Hormozgan Province

نواحي مختلف يك منطقه با توجه به خصوصيات مورفولوژيكي، زمين شناسي، اقليم و نوع كاربري، عكس العمل هاي متفاوتي در برابر نيروهاي فرساينده (آب و باد) از خود نشان ميدهند. با افزايش غلظت مواد معلق در اثر فرسايش خاك، اكوسيستم رودخانه و موجودات داخل آن به خطر مي افتد. در نهايت پائين دستِ رودخانه با بجاي گذاشتن رسوبات ريزدانه با تغيير مورفولوژي ساحل، منشاء شن هاي روان خواهد شد. اولين قدم در مبارزه با فرسايش و رسوب شناخت مقدار آن در مناطق موردنظر است. هدف از اين تحقيق، شناخت وضعيت رودخانه هاي استان هرمزگان از نظر روند رسوب دهي است. بدين منظور ابتداء داده هاي ايستگاه هاي هيدرومتري رودخانه هاي منتهي به خليج فارس و درياي عمان در محدوده استان هرمزگان، بررسي و با استفاده از منحني سنجه رسوب مقدار آن در محل ايستگاه محاسبه شد. از روش آناليز منطقهاي براي محاسبه رسوب رودخانه ها در محل ورود به دريا استفاده شد. عوامل مختلف زمين شناسي، كاربري، بارش و توپوگرافي در آناليز منطقه اي به كار گرفته شدند. در نهايت نقشه رسوب دهي حوضه ها به دست آمد. مقايسه آناليز آماري (رسوب برآورد شده) با مقادير رسوب مشاهده اي نشان داد كه چهار عامل طول كلي آبراهه، مساحت سازند، بارندگي سالانه و ديد كارشناسي در سطح 9% و ضريب تعيين 0/79 از همبستگي بالايي برخوردار بودند. اين نتيجه بيانگر اين است كه منطقه هرمزگان با توجه به رخنمون هاي حساس به فرسايش و بارش هاي با شدت بالا، توان فرسايش و رسوب دهي بالايي دارند. شرق استان بهخصوص رودخانه هاي گابريك و سديج، از رسوبزايي بالايي برخوردار مي باشند. غرب استان نيز در درجه دوم اهميت واقع شده و برخي نواحي مركزي استان، رسوب دهي متوسطي داشتند.

Different regions of an area indicate distinct reactions against erosive forces (i.e. wind and water) depending on that region’s conditions like its morphological characteristics، geology، climate and kind of land use. As suspended materials increases in the river due to soil erosion، its ecosystem together with living creatures fall in danger. Finally، bed loads sedimentation down river changes the downstream morphology which creates sand. The first step in controlling the soil erosion and bed loads sediment is to calculate their amount in the required areas. Hence force، the aim of current research is to identify the status of Hormozgan Province Rivers in terms of the sediment process. Therefore، data of the hydrometrical stations from Persian Gulf and Oman ocean basin rivers، located in the province، was collected; then، their sediment amount in the local station calculated according to rating curve. In order to calculate the river sediment amount in the embouchure of sea، regional analysis approach applied. Various parameters such as to geological، methodological، topographic and land use were also taken into account in the regional analysis. Finally، SSY map of basins prepared. Comparison of statistical analysis (estimated sediment) with observed sediments values showed that four different factors، namely the overall length of waterway، area formation، annual rainfall and expert opinion، were highly related at the level of 9% and correlation coefficient of 0.79 realiability. The result implies that due to sensitive outcrops to the erosion and shooting rainfalls، Hormozgan region is highly capable of erosion and high sedimentation. The east part of the province، especially Gabrik and Sadij rivers، suffers from high sediment potentials. in terms of SSY، the east part of the province takes the second place and central region of province has moderate SSY.