بررسي صفات كمـّي و كيفي عملكرد كلزا تحت شرايط تنش شوري و شناسايي بهترين شاخص مقاومت

Investigation of Quantitative and Qualitative Parameters of Canola under Salty Conditions for Determining the Best Tolerance index

به منظور مطالعه آثار تنش شوري بر صفات كمـّي و كيفي ارقام كلزاي پاييزه، تعيين مكانيزم‌هاي احتمالي تحمل به شوري و شناسايي بهترين شاخص مقاومت، آزمايشي در سال 1383 در دانشگاه شهيد باهنر كرمان به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام گرفت. تيمارهاي آزمايش تركيبي از 3 واريته (زرفام، سرز و اكاپي)، دو نوع نمك (كلريد سديم و كلريد كلسيم) و چهار ميزان شوري (12، 8، 4 و صفر دسي زيمنس بر متر) بودند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه افزايش شوري اثر منفي معني‌داري بر عملكرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد خورجين خوشه اصلي و فرعي، تعداد دانه در خورجين خوشه اصلي و فرعي، طول خورجين در خوشه اصلي و فرعي، عملكرد روغن و عملكرد پروتئين داشته (0/001>P) و صفات مذكور به ترتيب 92/4%، 67%، 85/5%، 86/3%، 72/96%، 72/80%، 77/03%، 76/9%، 68/42% و 40/15% كاهش را نشان دادند. ارقام نيز از لحاظ كليه صفات مذكور رفتار مشابهي را نشان دادند. رقم زرفام در كليه صفات بالاترين مقادير را به استثناي عملكرد روغن دارا بود. تجزيه واريانس داده‌ها هم‌چنين نشان داد كه شوري ميزان پرولين، پروتئين و قند ارقام را به‌طور معني‌داري تحت تأثير قرار داد (0/001>P).بيشترين غلظت قند و پروتئين در تيمار شاهد و كمترين آنها در تيمار 12 دسي زيمنس بر متر مشاهده گرديد. در مقابل با افزايش شوري غلظت پرولين نيز افزايش يافت. بر اساس شاخص‌هاي مقاومت GMP، MP و STI رقم زرفام در بالاترين سطح قرار داشت و به عنوان رقم مقاوم شناخته شد.

To study the effect of salt stress on quantitative and qualitative parameters of canola (Brassica napuse. L) cultivars, and determine the possible mechanisms of salt tolerance and the best salt tolerance indices, an experiment was conducted under a rain-shelter at experimental field of university of Kerman in 2004. The experimental design was a complete randomized block (RCOD) with four replications. Treatments consisted of all combinations of different levels of three factors including variety (Kobra×Regent, Ceres and Okapi), salt types (NaCl and CaCl2) and electrical conductivity of saline solution (0, 4, 8 and 12 dS/m). All treatments were randomly distributed in each replication. Results of the analysis of variance showed that grain yield, yield components, oil and protein contents were significantly affected by salinity (P< 0.001). All the mentioned traits reduced with increasing salinity. It was also found that there were significant differences among genotypes for the mentioned traits. Cultivar of Kobra×Regent showed the highest values of the above traits except for the oil content. Proline, protein and sugar contents were also affected significantly by salinity (P<0.001). The highest and lowest sugar concentrations and protein contents were recorded for control and 12dS/m treatments, respectively. Proline content showed a reverse response and increased with increasing salinity. Mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP) and stress tolerance index (STI) are suggested to be the most suitable indices in order to select genotypes of high productivity under both stress and normal conditions. Based on these results, Kobra*Regent was selected as the most tolerant cultivar.