پديدارشناسي تجربۀ گردشگران اماكن مذهبي (مورد مطالعه: اماكن زيارتي شهرستان هرسين)

(Phenomenology of Religious Tourists’ Experiences (Case Study: Harsin City

تلاش اين جستار تأملي پديدارشناختي در تجربه­ هاي افرادي است كه به قصد زيارت بارگاه امام­زاده مهدي و امام­زاده باقر به شهرستان هرسين در استان كرمانشاه سفر مي­ كنند. تأمل در كم و كيف سفر اين زائران مبين آن است كه آنها سفرشان را ذيل وجه خاصي از گردشگري مذهبي معنا و دسته­ بندي مي­ كنند. در اين تحقيق، ضمن اتكاء بر مفاهيم و ادبيات گردشگري مذهبي، خاصه بر نظريۀ ابعاد دينداريِ گلارك و استارك، كوشش شده است تا سويه­ هاي معناساز، تمهيدات موجه­ ساز و آثار عملي تجربۀ سفرهاي زيارتي تفسير شود. براي اين تفسير به رويكرد پديدارشناختي تكيه شده است. محققان ضمن حضور در اين دو بارگاه به مشاهدۀ مستقيم مناسك، آداب، قواعد و شعاير حاكم بر عمل زيارتِ زائران پرداخته­ اند و براي درك ژرف­ نگرانۀ رفتارها و تجربه­ هاي زيارتيِ آنها با تعدادي از آنها به­ شيوه­اي هدفمند و با ملاك اشباع نظري مصاحبۀ عميق كرده­ اند. نتايج اين تحقيق نشان مي­ دهد كه از نگاه زائران، زيارت در بُعد عملي به­ معناي مشاركت در برخي مناسك فردي و جمعي است؛ در بُعد معرفتي به افزايش آگاهي مذهبيِ آنها (مثلاً دانستن شجرۀ طيبۀ امام­زاده) مي­ انجامد؛ در بُعد اعتقادي، مسير توسل آنها به «شفيع» و دستيابي­ شان به نعمات دنيوي و پاداش­ هاي اخروي را هموار مي­ كند؛ در بُعد تجربي، تسلي، تسكين و آرامشِ قلب همراه با حسي از خضوع و خشوع را براي­شان به ارمغان مي­ آورد؛ و در بُعد پيامدي، نوعي الزام اخلاقي و پايبندي اجتماعي را در زندگي آنها ايجاد مي­ كند. زائران به­ عنوان افرادي كه از مبداء­هاي گوناگون به­ قصد رسيدن به مقصد خاص و مقدسي دست به مسافرت مي­ زنند كل اين مسير را به­ ميانجي مضامين و ايماژهاي استعلايي معنا و تجربه مي­ كنند.

This study is an attempt to have a phenomenological reflection on experiences of people who travel to Harsin city as a pilgrim in order to pay a visit to the sacred grave of Ememzade Mehdi and Emamzade Bagher. These visitors believe that their travel can be categorized under the name of religious tourism, that is a tourism in which gaining and approaching the sacred is the ultimate goal of participants.