اثر يخ‌زدگي روي نشت الكتروليتي 10 رقم بادام زراعي و يك گونه بادام وحشي در استان اصفهان

The Effect of Freezing on the Electrolyte Leakage of 10 Cultivated and One Wild Species of Almond in Isfahan Province

يخ‌زدگي يكي از مهم‌ترين عوامل اقليمي است كه محصول بادام را در استان اصفهان تحت تأثير قرار مي‌دهد. بنابراين، استفاده از روشي سريع براي ارزيابي ارقام مقاوم در برابر آسيب‌هاي يخ‌زدگي از اهميت زيادي برخوردار است. اندازه‌گيري ميزان نشت الكتروليت‌ها از بافت‌هاي آسيب ديده ناشي از يخ‌زدگي در بادام روش مناسبي براي اين منظور است. در اين پژوهش اثر يخ‌زدگي بر ميزان نشت الكتروليتي 10 رقم زراعي بادام (Amygdalus communis cultivars) و يك گونه بادام وحشي (A. scoparia) در استان اصفهان بررسي شد. گل‌هاي كامل و بالغ تمام نمونه‌ها به‌طور تصادفي انتخاب شدند و هر يك با 3 تكرار در شرايط يخ‌زدگي طبيعي (در طبيعت) و تيمار يخ‌زدگي مصنوعي (در آزمايشگاه) بررسي شدند. ميزان نشت الكتروليت‌هاي آنها، اندازه‌گيري شد و ميانگين داده‌هاي به دست آمده از طريق آناليز واريانس و آزمون توكي (Tukey's test) مقايسه شدند. در هر تيمار، درصد افزايش ميزان نشت الكتروليتي نمونه‌هاي در معرض يخ‌زدگي نسبت به شاهد به‌عنوان معياري براي مقايسه در نظر گرفته شد. مقدار كل متابوليت‌هاي محلول (Total Dissolved Solids =TDS) گل‌هاي نمونه‌هاي در معرض يخ‌زدگي طبيعي نيز با دقت 0/001 اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه اين مقدار در ارقام زراعي مورد بررسي به‌طور ميانگين در حدود 33/5± 390/8 ميلي‌گرم در ليتر (حداكثر آن در رقم صفري با 29/3± 439 ميلي‌گرم در ليتر و حداقل آن در رقم كبابي با 35/3± 355 ميلي‌گرم در ليتر است. مقدار آن در بادام وحشي (با ميانگين 55/8± 362 ميلي‌گرم در ليتر) اندكي از ارقام زراعي كمتر بود. آزمون رگرسيون خطي نشان داد كه بين مقدار كل متابوليت‌هاي محلول (TDS)، و ميزان نشت الكتروليتي نمونه‌هاي در معرض يخ‌زدگي هم‌بستگي وجود ندارد. هم‌چنين نتايج نشان داد كه ارقام تاجري (با 7/4 % افزايش ميزان نشت الكتروليتي نسبت به شاهد)، آذر (با 19/2 % افزايش) و ربيع (با 22 % افزايش) در شرايط يخ‌زدگي طبيعي به‌ترتيب مقاومت بيشتري از ساير ارقام دارند. در تيمار يخ‌زدگي مصنوعي نيز ارقام ربيع (با 60/7 % افزايش)، تاجري (با 67/6 % افزايش) و حاج ميرزايي (با 71 % افزايش) به‌ترتيب نسبت به ارقام ديگر مقاوم‌ترند. اين نتايج با مشاهدات تجربي در منطقه مورد مطالعه منطبق مي‌باشد. مقاومت به يخ‌زدگي در بادام وحشي (A. scoparia) در هر دو تيمار طبيعي و مصنوعي (به‌ترتيب با 48/7 % و 73 % افزايش) در حد متوسط است.

Freezing is one of the most important climatic factors affecting almond products in Isfahan province. Therefore, it is important to use a rapid method for assessing the resistant cultivars and wild species of these plants. Evaluation of electrolyte leakage (EL) from freezing damaged tissues of almond is an appropriate method for this purpose. In the present work, the effect of freezing on the rate of electrolyte leakage of 10 cultivated almonds (Amygdalus communis cultivars) and one wild species (A. scoparia) was evaluated in Isfahan province. The perfect and mature flowers of all samples were selected at random, and examined under natural (in nature) and artificial (in laboratory) freezing treatments in 3 replicates. All measurements were done using an Ec meter instrument and the mean of obtained data was analyzed statistically via ANOVA and Tukey's tests. In each treatment, increase in the rate of electrolyte leakage of treated samples in relation to the controls was taken as a criterion for comparison. Total Dissolved Solids (TDS) of the flowers of all samples were also measured, with an accuracy of 0.001, under natural freezing conditions. The mean of TDS was 390.8±33.5 mg/L among cultivated almonds (maximum in Safari cultivar with 439±29.3 mg/L and minimum in Kababi cultivar with 355±35.3 mg/L) and 362±55.8 mg/L in the wild almond (a little less than that of the cultivated ones). Linear regression test showed that there was no correlation between TDS and the rate of electrolyte leakage from freezing damaged tissues of the studied samples. Furthermore, the results showed that the cultivars of Tageri (with 7.47% increasing), Azar (with 19.2% increasing) and Rabie (with 22% increasing) are respectively more resistant than other cultivars under natural freezing, and the cultivars of Rabie (with 60.7% increasing), Tageri (with 67.6% increasing) and Hag Mirzaie (with 71% increasing) are more resistant than other cultivars under artificial treatment. These results are in agreement with the experimental observations in the studied area. The freezing tolerance of wild species (with 48.7% and 73% increasing, respectively) was moderate in both natural and artificial freezing treatments.