كليدواژه :
روغن دانه , عملكرد دانه , عناصر غذايي , كلزا
چكيده فارسي :
به‌منظور بررسي اثر جداگانه و توأم عناصر غذايي Zn، Fe، K، P، Nو Mn بر عملكرد دانه و ديگر صفات زراعي كلزا (.Brassica napus L)، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان در سال 1385 اجرا گرديد. در اين آزمايش كه به‌صورت كرت‌هاي خرد شده انجام شد، تأثير يازده تيمار كودي به‌عنوان فاكتور اصلي بر صفات زراعي دو رقم كلزا شامل اكاپي و زرفام به‌عنوان فاكتور فرعي در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار بررسي شد. نتايج نشان داد كه هيچ‌كدام از تيمارهاي كودي تأثير معني‌داري را بر تعداد روز تا رسيدگي نداشتند. استفاده از Fe + NPK به‌طور معني‌داري موجب افزايش ارتفاع بوته درهر دو رقم گرديد. اثر تيمارهاي كودي بر تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف معني‌دار نبود. تيمارهاي كودي NP، K، P، Nو NK به‌طور معني‌دار موجب افزايش وزن هزار دانه در رقم اكاپي شد، ولي NPK + Fe موجب كاهش معني‌دار اين صفت و افزايش غير معني‌دار تعداد دانه در غلاف در رقم زرفام گرديد. تيمارهاي كودي NPK، Nو NPK + Fe نيز به‌ترتيب موجب افزايش 13، 7 و43 درصد عملكرد دانه گرديد. براساس متوسط دو رقم، استفاده از نيتروژن موجب افزايش معني‌دار درصد روغن دانه شد ولي اثر متقابل معني‌دار بين ارقام و تيمارهاي كودي نشان داد كه استفاده از K و NP موجب كاهش معني‌دار درصد روغن در رقم زرفام گرديد.تيمارهاي كودي NPK، NوNPK + Fe تأثير بيشتري را بر درصد روغن دانه و عملكرد روغن داشتند، به‌طوري‌كه ميانگين درصد روغن دانه و عملكرد روغن در تيمارهاي شاهدNPK، N و NPK + Fe به‌ترتيب برابر 7/ 39، 7/41، 4/39 و 8/39 درصد و 1/681، 4/816، 2/730 و 3/983 كيلوگرم در هكتار بود كه نشان مي‌دهد استفاده از N و Fe موجب افزايش عملكرد دانه و روغن در هر دو رقم شده است. استفاده از كودهاي داراي Zn و Mn نيز اثر معني‌داري را بر عملكرد و ميزان روغن دانه نداشت. در اين مطالعه تغييرات عملكرد دانه و روغن اساساً و به‌ترتيب ناشي از تغييرات تعداد غلاف در بوته و عملكرد دانه بود. به‌طور كلي به‌نظر مي‌رسد استفاده از N و Fe در شرايط اقليمي و خاكي مشابه با اين منطقه مي‌تواند از لحاظ اقتصادي داراي اهميت و موجب افزايش عملكرد دانه و روغن در كلزا شود.
چكيده لاتين :
Rapeseed (Brassica napus L.) is one of the oilseed crops in the temperate regions and is adapted to different climate conditions. This crop can have an important role in production of vegetable oil, and providing appropriate soil fertility can increase its seed and oil yield. In order to investigate the effect of N, P, K, Fe, Zn and Mn on seed yield and other agronomic traits of rapeseed, an experiment was carried out at the Research Farm of Isfahan University of Technology in 2006. The experiment was arranged as split plot in a randomized complete block design with three replications in which eleven fertilizer treatments and two cultivars of rapeseed (Ocapi and Zarfam) were considered as the main and sub factors, respectively. The results showed that there was no significant effect of fertilizers on days to maturity, but application of NPK+Fe significantly increased the plant height in both cultivars. The fertilizer treatment had no significant effect on the number of pods per plant and seeds per pod. The interaction effects indicated that application of N, P, K, NP and NK significantly increased 1000-seed weight in Ocapi cultivar however NPK+Fe significantly decreased 1000-seed weight and non significantly increased seeds per pod in Zarfam cultivar. Application of N, NPK and NPK+Fe increased the seed yield by 13, 7 and 43%, respectively. Averaged over two cultivars, N significantly increased seed oil content, but significant interaction between fertilizers treatments and cultivars indicated that application of K and NP significantly reduced the seed oil content in Zarfam cultivar. Fertilizer treatments of N, NPK and NPK+Fe had higher effects on seed oil content and oil yield and means of these traits for fertilizer treatments of control, N, NPK and NPK+Fe were 39.7, 41.7, 39.4 and 39.8%, and 681.1, 816.4, 730.2 and 983.3 kg/ha, respectively which indicate that N and Fe increased the seed and oil yield in both cultivars. However, the application of Zn and Mn had no significant effect on seed yield and seed oil content. In this study, the variation of seed yield and oil yield was mainly due to the variation of number of pods per plant and seed yield, respectively. In conclusion, it seems that in soil and climatic conditions like this experiment, application of N and Fe can be economically important and increase the seed and oil yield in rapeseed.
