تأثير تاريخ كاشت و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي آن در ژنوتيپ هاي نخود زراعي ( Cicer arientinum L.) در شرايط ديم خرم آباد

Effects of Planting Date and Density on Yield and its Components in Chickpea ( Cicer arientinum L.) Genotypes under Dryland Conditions of Khorram-Abad

براي مطالعه تأثير تاريخ كاشت و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد ژنوتيپ‌هاي نخود زراعي در شرايط ديم منطقه خرم آباد، آزمايشي در مزرعه تحقيقات كشاورزي اداره هواشناسي لرستان در سال زراعي 85-1384 به اجرا درآمد. اين آزمايش به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تاريخ كاشت شامل كاشت در 15 اسفند، اول فروردين و 15 فروردين به‌عنوان عامل اصلي و تراكم بوته شامل 18، 24، 30 و 36 بوته در مترمربع به همراه توده محلي گريت و ژنوتيپ Flip 93-93 به‌عنوان عامل فرعي مقايسه شد. نتايج نشان دادند كه با تأخير در كاشت تعداد نيام در بوته، تعداد دانه در نيام، وزن صد دانه، عملكرد دانه و ماده خشك به‌طور معني‌داري كاهش يافتند. با افزايش تراكم بوته تعداد نيام در بوته، تعداد دانه در نيام و وزن صد دانه به‌طور معني‌داري كاهش يافتند، عملكرد دانه و ماده خشك ابتدا افزايش و سپس كاهش داشتند. شاخص برداشت تحت تأثير تاريخ كاشت و تراكم بوته قرار نگرفت. توده محلي گريت در مقايسه با ژنوتيپ Flip 93-93 داراي تعداد نيام در بوته، عملكرد دانه و ماده خشك بيشتر ولي تعداد دانه در نيام و وزن صد دانه و شاخص برداشت آن كمتر بود. با توجه به نتايج به دست آمده و با عنايت به وقوع تنش خشكي و حرارتي در فاز زايشي نخود ديم در اين منطقه، كاشت زود توده محلي گريت با تراكم 24 تا 30 بوته در مترمربع را مي‌توان توصيه نمود.

To study the effects of planting date and density on yield and its components in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes under dryland conditions of Khorram-Abad, an experiment was conducted during 2005-2006 growing season at the Agricultural Research Station of Lorestan Weather Department. Three sowing dates (March 6, March 21, and April 5) and two chickpea genotypes (Greet and Flip 93-93) with four plant densities (18, 24, 30 and 36 plants m-2 ) were evaluated using a randomized complete block design with split-factorial design in three replications. Dates of planting were considered as the main plots, genotypes and plant densities were randomly distributed in sub-plots with factorial arrangement. The result showed that delay in planting from March 6 to April 5 significantly reduced number of pods per plant, number of grains per pod, 100-grain weight, grain yield and dry matter. Increasing plant density led to a significant decrease in number of pods per plant, number of grains per pod and 100-grain weight. However, grain yield and dry matter increased firstly with increasing plant density and then decreased. Planting date and density had no significant effect on harvest index, while genotype of Greet produced a larger number of pods per plant, grain yield as well as final dry matter. Also Flip93-93 produced a bigger number of grains per pod, greater grain weight and harvest index. The maximum grain yield was obtained with genotype of Greet at the first planting date in 30 plants m-2 density. It could be concluded that due to thermal and drought stress occurring in late spring,, early planting of Greet genotype at 24-30 plants/m2 may lead to a suitable increase in grain yield.