تحليل الگوي مكاني درختان كيكم (Acer monspessulanum) روي دامنه هاي شيب دار زاگرس (مطالعه موردي: شهرستان فيروزآباد، استان فارس)

Spatial pattern analysis of Montpellier maple (Acer monspessulanum L.) on steep slopes in Zagros (Case study: Firoozabad, Fars province)

توپوگرافي به عنوان يكي از عامل هاي موثر در شكل گيري الگوي پراكنش مكاني درختاني كه روي دامنه هاي شيب دار پراكنش دارند، شناخته شده است. توپوگرافي با تغيير در مقدار دسترسي به نور، رطوبت خاك و ايجاد خرداقليم، نحوه پراكنش درختان در يك محدوده را تحت تاثير قرار مي دهد. پژوهش پيش رو با هدف تحليل الگوي پراكنش مكاني درختان كيكم (Acer monspessulanum L.) مستقر روي دامنه هاي شيب دار در ناحيه رويشي زاگرس انجام شد. براي اين منظور، قطعه نمونه اي با ابعاد 200 × 200 متر با حداقل و حداكثر ارتفاع 1470 و 1540 متر از سطح دريا در بخشي از رويشگاه كيكم نزديك شهر فيروزآباد در استان فارس انتخاب شد. موقعيت مكاني 288 درخت كيكم با قطر برابر سينه بيشتر از پنج سانتي متر با استفاده از دوربين نقشه برداري لايكا TS06 ثبت شد. سپس، الگوي پراكنش مكاني درختان با استفاده آماره هاي اختصاري با ساختار متفاوت (تابع همبستگي جفتي، تابع توزيع نزديك ترين همسايه، تابع توزيع تماس كروي) بررسي شد. تحليل الگوي پراكنش مكاني درختان بدون درنظر گرفتن شيب، منجر به ارائه نتايج اريب شد، در حالي كه الگوي پراكنش مكاني درختان كيكم در قطعه نمونه مورد مطالعه با شيب 35 درصد تا فاصله 29 متر به طور معني داري كپه اي و بيشترين فاصله تا نزديك ترين همسايه 16/3 متر بود. همچنين، بيشينه فضاي خالي بين درختان كيكم در مقياس مكاني، 40/8 متر بود. به طور كلي، نتيجه گيري شد كه تحليل الگوي پراكنش مكاني درختان كيكم روي دامنه هاي شيب دار بايد با استفاده از آماره هاي اختصاري انجام شود كه فاصله بين درختان روي شيب را به جاي فاصله آن ها روي يك سطح مسطح درنظر مي گيرند.

Topography is recognized as one of the effective drivers in spatial pattern of trees scattered on steep slopes. Topography influences spatial distribution of trees by changes in light availability, soil moisture and microclimate. This study was aimed to analyze spatial pattern of Montpellier maple (Acer monspessulanum L.) located on steep slopes in Zagros vegetation zone. For this purpose, a 200 m × 200 m plot was selected in Montpellier maple site close to Firoozabad, Fars province, with the minimum and maximum altitude of 1470 and 1540 meter above sea level, respectively. The spatial location of 288 maple trees with dbh ≥ 5 cm were registered by Leica TS06. Spatial pattern of trees was then investigated by structurally different summary statistics (pair correlation function, nearest neighbour distribution function, spherical contact distribution function). Spatial pattern analysis of the trees regardless of slope caused biased results. While the spatial pattern of maple trees in the study plot with slope of 35% was significantly clumped up to 29 m distance and the largest distance to nearest neighbour was 16.3 m. The largest empty space among the trees was observed at 40.8 m spatial scale. In general, it was concluded that spatial pattern analysis of Montpellier maples scattered on steep slopes should be investigated by summary statistics that consider distances among trees on slope instead of their distances on plain surface.