كليدواژه :
عناصر غذايي , عملكرد دانه , پساب كارخانه قند , گندم
چكيده فارسي :
به منظور بررسي اثر پساب كارخانه قند بر درصد عناصر اندام هوايي (شاخساره)، عملكرد و اجزاي عملكرد و كيفيت دانه دو رقم گندم، پژوهشي مزرعه‌اي در دو سال زراعي 1385 و 1386 در محدوده كارخانه قند اقليد به اجرا در آمد. تيمارها شامل دو رقم گندم الموت و زرين و دو سطح آبياري با آب چشمه (شاهد) و آبياري پساب كارخانه قند بود. پژوهش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در 3 تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه آبياري با پساب كارخانه قند منجر به افزايش درصد نيتروژن، فسفر و كلسيم اندام هوايي و كاهش غلظت عناصر آهن، منگنز، روي، مس و بور شد ولي تأثير معني‌داري بر درصد عناصر پتاسيم، منيزيم و گوگرد نداشت. نتايج نشان داد كه درصد نيتروژن در تيمار شاهد در هر دو رقم الموت و زرين به ترتيب 2/41 و 2/54 درصد و در تيمار پساب 3/28 و 3/41 درصد، درصد فسفر در تيمار شاهد 42/ و 47/ درصد و در تيمار پساب 46/ و 51/ درصد و كلسيم در تيمار شاهد 29/ و 32/ درصد و در تيمار پساب به 47/ و 48/ درصد افزايش يافت. در هر دو سال آزمايش و در هر دو رقم گندم كمترين تعداد پنجه، تعداد سنبله بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و شاخص برداشت از تيمار آبياري با پساب به‌دست آمد هر چند كه اين ميزان كاهش در رقم الموت بيشتر از رقم زرين بود. در هر دو رقم الموت و زرين كمترين تعداد پنجه به ترتيب با 2/33 و 2/56 ، تعداد سنبله با 1/83 و 1/92، تعداد دانه در سنبله با 31/67 و 32/51 عدد ، عملكرد دانه با 5233 و 5532 كيلوگرم در هكتار، شاخص برداشت با 32/03 و 33/53 درصد و بهره وري آب با 72/ و 75/ كيلوگرم بر متر مربع از تيمار پساب در مقايسه با شاهد به دست آمد. نتايج نشان داد كه استفاده از پساب كارخانه مي‌تواند منجر به كاهش درصد عناصر غذايي موجود در دانه و عملكرد دانه گندم شود.
چكيده لاتين :
In order to investigate the effect of sugar plant effluent on shoot solute percentage, yield components and grain yield of two wheat cultivars, a two year field experiment was conducted on a farm near Eghlid sugar plant during 2004-2005. Treatments consisted of two wheat cultivars (Alamot and Zarin) and two irrigated treatment: irrigation with effluent and irrigation with spring water (control). The statistical design was a completely randomized factorial with three replications. The results showed that under effluent treatment, nitrogen, phosphorus and calcium percentage increased in shoot, and Fe, Mn, Zn, Cu and B concentration decreased. However, effluent treatment had not any significant effect on K, Mg and S concentration. The results showed that N percentages in Alamot and Zarin cultivar under control treatment were 2.41 and 2.54% and under effluent treatment were 3.28 and 3.41%, respectively. P percentages under control treatment were 0.42 and 0.47% and under effluent treatment were 0.46 and 0.51%, respectively. Ca percentages under control treatment were 0.29 and 0.32% and under effluent treatment were 0.46 and 0.51%, respectively. In both years, the lowest number of tiller, number of spike, number of kernel per spike, thousand kernel weight, grain yield and harvest index were obtained from effluent treatment in the two wheat cultivars whereas this reduction was higher in Alamot than Zarin cultivar. In Alvand and Zarin cultivars, the lowest number of tiller per plant with 2.33 and 2.50, number of spike per plant with 1.83 and 1.92, number of kernel per spike with 31.67 and 32.50, grain yield with 5233 and 5532 kg ha-1 and harvest index with 32.03 and 33.53% and water productivity with 0.72 and 0.75 kg m-3 were respectively obtained from effluent treatment compared to control. Thus, the results showed that using sugar plant effluent could decrease grain wheat quality and wheat grain yield.
