مقايسه درصد و اجزاي اسانس دو توده وحشي بومادران Achillea wilhelmsii Koch

Analysing Essential oils of Two Wild Populations of Achillea wilhelmsii koch.

بومادران، گونه wilhelmsii Achillea از جمله گونه‌هاي متعلق به جنس Achillea مي‌باشد كه پراكنش نسبتاً وسيعي در مناطق مختلف ايران دارد. در طب سنتي از اين گياه به عنوان برطرف كننده ناراحتي‌هاي سينه، مقوي و بادشكن استفاده مي‌گردد. در اين تحقيق به منظور مقايسه درصد و اجزاي اسانس دو توده وحشي (فارس و خراسان) اين گونه، در خرداد 1384 اقدام به جمع‌آوري گياه گل‌دار اين گونه از دو منطقه مورد نظر(خراسان و فارس) گرديد و سپس اسانس‌گيري به روش تقطير با آب توسط كلونجر صورت گرفت. تعيين اجزاي اسانس با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي گازي( GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف نگار جرمي (GC/MS )صورت گرفت. نتايج، نشان دهنده تفاوت بين اين دو توده وحشي از نظر درصد و اجزاي اسانس بود. از نظر درصد اسانس، توده وحشي مشهد 0/65: كامفور (19/06 درصد)، سمبرن (10درصد)، 1و8 سينئول (8/78درصد)، آلفاپينن(8/06 درصد) و لينالول (7/47 درصد) بودند و مهم‌ترين تركيبات در اسانس توده شيراز شامل: ايزوپنتيل ايزووالرات(9/46 درصد)، آلفاپينن(75/8 درصد)، 1و8 سينئول(7/8 درصد)، 10 اپي-گاما اودسمول (65/5 درصد)، اسپاچولنول(94/4 بودند.تركيبات سمبرن(10 درصد)،جرماكرين ( درصد 68/5 ) Bو سابينن(4/34 درصد) در توده مشهد وجود داشت در حالي كه در توده شيراز اين تركيبات تشخيص داده نشدند و هم‌چنين تركيبات 10 اپي-گاما اودسمول (65/2 درصد)، بنزآلدهيددي متيل استال (47/4 درصد) و يونون اي بتا (29/4) تركيبات مهمي بودند كه در توده شيراز وجود داشتند ولي در توده مشهد تشخيص داده نشدند.

Achillea wilhelmsii Koch. is an aromatic plants belonging to Asteraceae family that has relatively wide distribution in different parts of Iran. In this study, we compared essential oil contents and constituents in two wild populations under two different ecological conditions (Fars and Khorasan Provinces, South West and North East of Iran respectively). The blooming herbs were collected and the essential oils of the samples were extracted after drying by “Clevenger apparatus”. Essential oil constituents were determined by GC and GC-MS. Our results showed that “Khorasan” population of Achillea wilhelmsii contains more essential oils than “Fars” population (0.65 and 0.2 % v/w respectively). Thirty components of “Khorasan” population that were 96.94% of total components were determined successfully and the main components were camphore(19.06%), cembrene(10%), 1,8-cieole(8.78%), alpha pinene(8.06%) and linalool (7.47%). Thirty-two components (91.98%) of “Fars” wild population were determined and the main components were isopentyl-isovalerate(9.46%), alpha pinene(8.75%), 1,8-cineole(8.70%), eudesmol(10-epi-gama)(5.56%), spathulenol(4.94%). Cembrene(10%), Germacrene B( 5.68 %) and Sabinene(4.34%) were detected in Mashhad population but not in Shiraz population. 10-epi Gamma Eudesmole(5.65%), Benzaldehyde dimethyl acetal(4.47%) and Ionone (4.29%) were detected in Shiraz population but not in Mashhad population. In conclusion, there are differences between these two populations as far as essential oils content and constituents are concerned.