بررسي اثر تنش خشكي بر جمعيت و خسارت مگس گلرنگ ( Acanthiophilus helianthi )، شته گلرنگ ( Uroleucon carthami ) و زنجرك Empoasca decipiens ص. 699-709

The Effect of Drought Stress on Population Density and Damage of Safflower Fly (Acanthiophilus helianthi ), Aphid (Uroleucon carthami ) and Leafhopper Empoasca decipiens

گياه گلرنگ، با داشتن روغني با اسيدهاي چرب غيراشباع بسيار با ارزش مي‌باشد، ولي حساسيت اين گياه به برخي آفات از جمله مگس گلرنگ(Acanthiophilus helianthi) به ويژه در شرايط تنش خشكي منجر به محدوديت توليد آن شده است. به منظور بررسي اثر تنش خشكي بر جمعيت و ميزان خسارت آفات گلرنگ به ويژه مگس گلرنگ آزمايشي در شرايط مزرعه با پنج تيمار آبياري شامل 50، 70، 90، 110و130 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير كلاس A در يك طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار روي توده محلي گلرنگ به نام كوسه انجام شد. در هر سطح تنش آبياري، نصف يك كرت با حشره كش كلرپيريفوس با غلظت 2 در هزار به صورت موضعي سمپاشي گرديد تا با حالت سمپاشي نشده مقايسه گردد. در مدت هشت هفته جمعيت آفاتي مانند شته Uroleucon carthami، زنجرك Empoasca decipiens و مگس گلرنگ و نيز درصد خسارت غوزه‌هاي گلرنگ توسط مگس گلرنگ اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه در شرايط سمپاشي نشده حداكثر ميزان جمعيت مگس گلرنگ (2/38 مگس در هر تور) و شته (165/57 شته در بوته) در شرايط تنش خشكي شديد(130 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير) وجود دارد. تنش خشكي كاهش عملكرد دانه گلرنگ را نيز به همراه داشت. تنش خشكي شديد به همراه شرايط سمپاشي نشده موجب افزايش جمعيت آفات گلرنگ بخصوص مگس گلرنگ و كاهش 30/23 درصدي عملكرد آن گرديد. با اين حال تنش اندك خشكي 70 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير علاوه بر اين كه كاهش نسبي جمعيت حشرات را به همراه داشت، در مصرف آب نيز صرفه جويي مي شد. هم‌چنين در اين بررسي جمعيت زنجرك تحت تأثير تنش خشكي كاهش يافت. حداقل خسارت مگس گلرنگ از نظر درصد آلودگي غوزه در شرايط عدم سمپاشي ( 15/86 درصد) و حداكثر عملكرد در شرايط سمپاشي شده(1687/5 كيلوگرم در هكتار) نيز در آبياري با 70 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير حاصل شد.

Safflower having oil with high unsaturated fatty acids is a very valuable plant. However the sensitivity of safflower to some pests as safflower fly (Acanthiophilus helianthi), particularly in drought stress conditions has limited its production. In order to evaluate the effect of drought stress on population density and damage of important safflower pests, especially safflower fly, an experiment was conducted in the field using 5 irrigation treatments including 50, 70, 90, 110 and 130 mm evaporation from class A pan in a randomized complete block design with three replications. The local safflower variety used in this study was Isfahan land variety, Kooseh. In each irrigation regime, the half of one plot was locally sprayed by Chlorpyrifos in 2ml per liter of water to be compared with non-sprayed part. During 8 weeks of sampling, population of aphids, Uroleucon carthami, leafhopper, Empoasca decipiens and safflower fly, A. helianthi and also percentage of damaged heads by safflower fly were measured. The results showed that in non-sprayed conditions, the highest safflower fly (2.38 flies per net) and aphid population (165.57 aphids per plant) was observed at 130 mm evaporation regime. Drought stress also decreased (30.23 %) safflower seed yield. Severe drought stress together with non-spaying may increase safflower pests population particularly safflower fly and reduce seed yield. However low level of drought stress (70 mm evaporation from class A pan) may decrease relative number of insects and save irrigation water. Drought stress also decrease the population of leafhopper. In this study, 70 mm evaporation regime was the optimum irrigation treatment regarding lower aphid and fly damage (15.86% damaged heads in non-sprayed condition) and higher safflower seed yield (1687.5 kg/ha in sprayed condition).