تحمل ژنوتيپ‌هاي انتخابي پياز و پلي‌كراس آنها به تريپس پياز (.Thrips tabaci Lind) در اصفهان

Tolerance of Selected Onion Genotypes and Their Polycrosses to Onion Thrips (Thrips tabaci Lind.) in Isfahan

تريپس پياز(Thrips tabaci Lind) يكي از مهم‌ترين عوامل بازدارنده رشد پياز (.Allium cepa L) در رسيدن به عملكردهاي مطلوب مي‌باشد. بنابراين دست‌يابي به ارقام متحمل پياز به تريپس از اهميت زيادي برخوردار است. در اين مطالعه براي بررسي تراكم جمعيت و ميزان آسيب تريپس پياز از بذور حاصل از خودگشني و پلي‌كراس 9 ژنوتيپ پياز انتخابي استفاده شد. براي تهيه بذر به روش پلي‌كراس، غده‌هاي 9 ژنوتيپ پياز، با توجه به پژوهش‌هاي قبلي در اصفهان انتخاب، و در سـال اول به شكل طرح لاتيس متعادل 9 تيمـاري كشـت گرديدند و اجازه داده شد تلاقي آزاد بين آنها صورت گيرد. پس از برداشت بذر‌هـاي پلي‌كراس حاصل از تلاقـي‌هاي آزاد بيـن ژنوتيپ‌ها و بذور خودگشن شده 9 ژنوتيپ اوليه (جمعا 18 ژنوتيپ)، در سال دوم در دو آزمايش جداگانه (سمپاشي شده و سمپاشي نشده) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكراركاشته شدند و عمليات زراعي معمول صورت گرفت. سمپاشي يك هفته در ميان در قطعه مربوط به تيمار سمپاشي با استفاده از حشره‌كش دي متوات به ميزان 1 در هزار انجام شد. از اوايل مرداد تا اواخر مهر ماه هر دو هفته يك بار، نمونه برداري براي اندازه‌گيري تعداد تريپس و ميزان آسيب در بوته انجام شد. نتايج نشـان داد كه در بين ژنوتيـپ‌هاي خودگشن شده، ژنوتيپ قرمـز آذرشهر داراي بيشـترين تراكم آفت (24/22) و بالاترين مـيزان آسيب بود، ولي ژنوتيپ‌هاي خودگشن شده سفيد قم وسفيد ابركوه داراي كمترين تراكم (به ترتيب 2/65 و 5/68) و حساسيت نسبت به جمعيت تريپس پياز در مقايسه با ساير ژنوتيپ‌هاي مورد آزمايش بودند. بين ژنوتيپ‌هاي پلي‌كراس شده، ژنوتيپ‌هاي سفيد قم و سفيد كاشان كمترين تراكم آفت (به ترتيب 4/3 و 4/24) و ميزان آسيب را داشتند و برعكس ژنوتيپ‌هاي قرمز آذر شهر و محلي طارم بيشترين تراكم (به ترتيب 20/66 و 19/84) و ميزان آسيب آفت را دارا بودند. در مجموع عمـل پلي‌كراس باعث كاهش معني‌دار جمعيت تريپس و ميزان آسيب تريپس در برابر ژنوتيپ‌هاي خودگشن شده گرديد.

Onion thrips (Thrips tabaci Lind.) is one of the important factors which indirectly restrict the proper yield of onion (Allium cepa L.). Therefore, finding tolerant cultivars to onion thrips is important. Because of many small florets, cross pollination in onion which is a biennial plant by using polycross method for breeding is suitable and easy. To produce polycross seed, bulbs of 9 self pollinated onion genotypes were planted in the shape of equilibrium lattice design for 9 treatments in May 2002. To study tolerance to onion thrips and assess other agronomical characteristics, the polycross seeds produced from free pollination and self pollinated plant seeds (totally 18 genotypes) were planted in a randomized block design with four replications. The main plots were sprayed and not sprayed, and sub-plots were onion genotypes. From August to October 2003, samples were taken from each plot bi-weekly, and number of thrips, and percentage of injury on plants were recorded. As a result of this study, Azarshahr self pollinated genotype showed maximum population density of thrips (22.24) and injury, but Ghom and Abarkooh genotypes showed the lowest amount (2.65 and 5.68 respectively) among all genotypes. Among pollycross genotypes, Ghom and Kashan genotypes showed low population densities (4.3 and 4.24 respectively) and injury, but Azarshahr and Tarom showed high population densities (20.66 and 19.84 respectively) and percentage of injury. Generally, polycross reduced population density of thrips and percentage of injury.