ارزيابي دقت و كارآيي رابطه جهاني فرسايش خاك و برخي از نسخ آن در برآورد رسوب رگبارهاي منفرد (مطالعه موردي: ايستگاه تحقيقات منابع طبيعي خسبيجان، اراك)

Evaluation of Accuracy and Efficiency of USLE and Some of Its Versions in Estimation of Storm-Wise Soil Erosion and Sediment Yield

عدم وجود و يا كمبود آمار و اطلاعات در زمينه فرسايش خاك و توليد رسوب در بسياري از حوزه هاي آبخيز كشور، استفاده از روش هاي تجربي مناسب براي برآورد شدت و مقادير فرسايش خاك و توليد رسوب را گريزناپذير مي نمايد. در اين تحقيق، ميزان كارآيي مدل USLE و نسخ مختلف آن شامل MUSLE-S، AOF، MUSLT، MUSLE-E، USLE-M و AUSLE در كرت استاندارد در تيمارهاي ديم، شخم رها شده و مرتع در مقياس رگبار ارزيابي شده است. براي اين منظور كليه متغيرهاي مورد نياز و ورودي مدل هاي مذكور در سه كرت مستقّر در هر تيمار در ايستگاه تحقيقات منابع طبيعي خسبيجان در شهرستان اراك محاسبه و به منظور اجراي مدل هاي مذكور مورد استفاده قرار گرفت. نتايج به دست آمده از به كارگيري هر يك از مدل ها با مقادير رسوب اندازه گيري شده 12 رگبار مقايسه و نهايتاً كارآيي و دقّت مدل هاي مذكور در هر يك از تيمارهاي مورد بررسي ارزيابي شد. نتايج ارزيابي ضمن تأييد ارتباط آماري خوب بين برآوردهاي بسياري از مدل ها با يكديگر نمايان گر عدم توانايي و كارآيي مدل هاي مذكور در برآورد رسوب ناشي از رگبارها در تيمارهاي مورد مقايسه بوده اند. حال آن كه ارتباط معني دار تخمين هاي حاصل از مدل (MUSLE-E (0/99=r و غيرمعني‌دار MUSLE-S و MUSLE-E (r<./50)با مقادير مشاهده اي به ترتيب در كاربري هاي مرتع، و ديم و شخم رهاشده مورد تأييد قرار گرفت.

The use of suitable empirical models for estimation of soil erosion and sediment yield is essential because of nonexistence or shortage of associated data in many watersheds. In the present study, the applicability of the USLE and its different versions Viz. MUSLE-S, AOF, MUSLT, MUSLE-E, USLE-M and AUSLE in estimation of storm-wise sediment yield from standard plots installed in dry farming, ploughed and rangeland treatments was evaluated. To conduct the study, the entire input data were collected from plots installed in three replicates in each treatment in Khosbijan Natural Resources Research Station in Arak Township. The models’ estimates were then compared with the observed sediment data for 12 storm events. Contrary to high correlation among different models’ estimates, the models used in estimation of measured sediment data were found inapplicable. However, significant relationship (r=94.4%) and non-significant relationship with correlation coefficients less than 50% were found between MUSLE-E, and MUSLE-S and MUSLE-E estimates and measured data in rangeland, dry farming and ploughed treatments, respectively.