بررسي فرايند قلب و اصل مرز اجباري در زبان فارسي براساس واج شناسي غيرخطي

A Study of Metathesis and OCP in Persian based on non-linear phonology

فرايند قلب، فرايندي است كه در آن توالي واج ها به دلايل متفاوتي جابه جا مي شود. هدف اين مقاله بررسي انگيزه اعمال فرايند قلب است و نشان مي دهد كه برخلاف آنچه تا به حال ثابت شده است اصل توالي رسايي در همه موارد انگيزه اعمال فرايند قلب نيست. تحليل داده ها در چارچوب نظريه ي خودواحد و نظريه بهينگي نشان مي دهد كه اصل جذب و اصل مرز اجباري فرايند قلب را تحريك مي كنند و سپس فرايندهاي ديگري مانند ادغام مشخصه هاي همجوار، حذف ،كشش جبراني و ناهمگوني فعال مي شوند تا توالي هاي بهينه در گفتار فارسي زبانان ظاهر شوند. نتايج نشان مي دهد كه در ميان همخوان هاي [+رسا] مانند روان ها، به خصوص همخوان /r/ و چاكنايي هاي/h/ و /?/ و همخوان هاي [+پيوسته] يعني سايشي ها بيشتر جذب هسته ي هجا مي شوند و بيشترين نقش را در فعال نمودن اصل مرز اجباري به عهده دارند. چارچوب تحليلي مقاله نشان مي دهد كه رفتار واجي همخوان هاي چاكنايي در فرايند قلب رسا بودن اين همخوان ها را در زبان فارسي تاييد مي كند. در اين مقاله علاوه بر ادغام، حذف و ناهمگوني به عنوان عملكرد اصل مرز اجباري معرفي شدند.

Metathesis occurs when ,due to some different factors, phonological segments exchange their linear order. The analysis developed in the framework of autosegmental phonology and optimality theory highlight the major role of Attraction Principle and Obligatory Contour Principle in activating metathesis which stimulates some other phonological processes such as feature coalescence, deletion, compensatory lengthening and dissimilation in return to provide optimal forms in Persian. Results illustrate that [+son] consonants, especially /r/ and glottal consonants /h/ and /?/ as well as [+cont] consonants, i.e fricatives, more than others are attracted by the source, i.e. vowels which causes metathesis. The phonological behavior of glottal consonants in metathesis provides some evidence for their sonoracity. In this paper, besides feature coalescence, deletion and dissimilation are also introduced as the consequences of OCP.