جنسيت در مقالات علمي فارسي زبان: مطالعه پيكره بنياد نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي براساس انگاره هايلند

Gender in Persian Research Articles: A Corpus-based Approach to Interactional Metadiscourse Markers Based on Hyland’s Model

«فراگفتمان» اصطلاحي براي ناميدن امكانات فرازباني براي برقراري تعامل در گفتمان است. الگوي اين پژوهش، انگاره هايلند (2005) است. در انگاره هايلند يكي از دو طبقه اصلي فراگفتمان، فراگفتمان تعاملي است كه با تمركز بر شركت كنندگان در تعامل، بر هويت گوينده يا نويسنده و هنجارهاي جامعه كنشي تاكيد مي ورزد و شامل 5 نوع نشانگر متفاوت است. هدف پژوهش حاضر، دستيابي به پاسخ اين سوال است كه آيا تفاوت معناداري ازنظر جنسيت در كاربرد كلي نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي و نيز ميان توزيع انواع نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي موجود در مقالات علمي-پژوهشي وجود دارد يا خير. براي نيل به اين هدف، پيكره اي مشتمل بر 30 مقاله علمي - پژوهشي فارسي تك نويسنده منظور شد كه نيمي از مقالات به قلم زنان و نويسنده نيم ديگر، مردان بودند. سپس پيكره به دقت و با در نظر گرفتن بافت موقعيت ارزيابي شد تا انواع نشانگرهاي تعاملي موجود و بسامد رخداد آنها تعيين شوند. تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نشان داد با توجه به متغير جنسيت، تفاوت معناداري در ميزان فراواني نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي به صورت كلي وجود دارد. در بازبيني تفكيكي انواع نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي در ارتباط با متغير جنسيت نيز مشخص شد درباره ترديدنماها، نگرش نماها و خوداظهارها تفاوت معنادار وجود دارد و فقط درباره يقين نماها و دخيل سازها تفاوت معناداري مشاهده نمي شود؛ ازاين رو با توجه به يافته هاي پژوهش حاضر مي توان ادعا كرد رويكرد جنسيت گرا درباره تمايز ميان زنان و مردان در استفاده از صورت هاي زباني تاييد مي شود.

Metadiscourse is a term for the metalinguistic tools used to establish interaction in discourse. Hyland categorizes metadiscourse in two major classes. One of them is interactional metadiscourse which focuses on the participants in communication, the speaker or author’s identity as well as the norms of the cooperative society. Interactional metadiscourse is comprised of five markers. The goal of the present study is to investigate whether there are any significant differences in terms of gender in the general use of the markers in interactional metadiscourse as well as in the distribution of various interactional metadiscourse markers across Persian research articles. To achieve this goal, thirty Persian single-author research articles were investigated. Half of the articles’ authors were female and the other half were male. The interactional markers and their frequencies in the corpus were closely evaluated considering the situational context. The data were analyzed using SPSS. The findings indicate that, regarding the gender variable, there is an overall significant difference in the frequencies of the interactional metadiscourse markers. Further, the separate review of these markers in relation to gender shows that there are significant differences in the use of hedges, attitude markers, and self-mentions and there is no significant difference in the use of boosters and engagement markers between male and female writers. In short, the results of the present study confirm a gender-based approach in the distribution of linguistic forms.