انعكاس غزل هاي حافظ در رمان «ملحمه الحرافيش» نجيب محفوظ

Reflection of Hafez’s Odes in Malhamat-Al-Harafish Novel by Najuib Mahfouz

داستان ملحمه الحرافيش (حماسه عياران)، نوشته نجيب محفوظ، 13 بيت از غزل­ هاي حافظ شيرازي را، به زبان فارسي، دربر دارد و اين شگفت انگيز مي­ نمايد كه ابياتي از غزل­ هاي حافظ، دست­مايه يكي از برجسته ­ترين داستان­ هاي اين نويسنده مشهور مصري و برنده جايزه نوبل 1988م گردد، داستاني كه تاكنون هفت فيلم سينمايي از آن ساخته­ اند. اين ابيات كه از زبان خلوت نشينان «تكيه» و به زبان فارسي شنيده مي­شود و در سماع صوفيانه خود آن را زمزمه مي­ كنند، نوعي هنجارشكني در ادبيات داستاني عرب به ­شمار مي رود و بيانگر آشنايي بزرگترين داستان­نويس عرب با شعر حافظ مي ­باشد، اما پرسش اساسي اين است كه اين ابيات چه تناسبي با فضاي داستاني دارد؟ با روش كتابخانه ­اي و تحليلي – توصيفي كه در آن، اصل اين ابيات در ديوان حافظ با شكل كاربرد آن در داستان، سنجيده شده است، مي­ توان دريافت كه اين ابيات مناسب با فضاي صوفيانه داستان به كار رفته و با بهره ­گيري از آن ها، داستان زيباگونه اوج گرفته است.

Fiction of Malhamat-Al-Harafish(The Harafish ) written by Najuib Mahfouz includes 13 couplets of odes of Hafez Shirazi in Farsi language and it is stupendous that some couplets of Hafez’s odes are included in one of the most prominent fictions of this known Egyptian writer and winner of Noble Prize in 1988. Seven movies have been producedbased on this story so far. These couplets, which are heard from Takyeh recluses in Farsi language and whispered by them in their mystical song, are regarded as a violation in Arabic fiction and indicate familiarity of the greatest Arabic novelist with Hafez poems. Yet, the main question is that what the relationship between these couplets and fiction space is. Principe of these couplets in Hafez’s poetical work with its application in fiction has been studiedusing the library anddescriptive-analytic method. It can be observed that these couplets have been applied based on mystical space of the fiction and the fiction has reached to its peak elegantly by using them.