اثر باقي‌مانده و تجمعي كودهاي آلي بر غلظت نيتروژن، فسفر و پتاسيم در خاك و گندم

Cumulative and Residual Effects of Organic Amendments on Nitrogen, Phosphorus and Potassium Concentrations in Soil and Wheat

با توليد روزافزون مواد آلي، به‌ويژه لجن فاضلاب و كمپوست زباله شهري، به‌كارگيري آنها در عرصه‌ كشاورزي به عنوان كود آلي، نقش به‌سزايي بر مقدار عناصر در خاك و قابليت دسترسي آنها براي گياه و در نهايت افزايش عملكرد محصولات كشاورزي دارد. اين تحقيق به‌منظور بررسي اثر باقي‌مانده و تجمعي كودهاي آلي بر غلظت نيتروژن، فسفر و پتاسيم در خاك و گياه گندم و مقايسه عملكرد آن با كود شيميايي اجرا شد. اين آزمايش به صورت طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار و چهار تيمار كودي شامل كود گاوي، لجن فاضلاب، كمپوست زباله شهري و كود شيميايي انجام گرفت. كود‌هاي آلي به مقدار 25، 50 و 100 تن در هكتار و كود شيميايي به مقدار 250 كيلوگرم آمونيوم فسفات روي شخم و 250 كيلوگرم در هكتار اوره به صورت سرك به كرت‌ها افزوده شد. در سال اول اجراي طرح تمام كرت و در سال دوم، چهار پنجم هر كرت (براي بار دوم) كوددهي گرديد. اثر باقي‌مانده (يك بار كاربرد كود) كودهاي آلي بر غلظت نيتروژن كل در خاك و مقدار آن در كاه و كلش معني‌دار نبود، اما غلظت فسفر و پتاسيم قابل دسترس خاك و غلظت آنها در گياه نسبت به شاهد تفاوت معني‌داري نشان داد. اثر تجمعي (دو بار كاربرد كود) كودها بر نيتروژن كل خاك در تيمارهاي 50 و 100 تن كود گاوي و 100 تن كمپوست، فسفر در همه تيمارهاي كود آلي و پتاسيم در تيمارهاي كمپوست و كود گاوي منجر به افزايش معني‌دار نسبت به شاهد گرديد. اثر تجمعي كودها بر غلظت عناصر در كاه و كلش معني‌دار بود. نيتروژن كل كاه و كلش در تيمار 100 تن لجن فاضلاب، فسفر در 100 تن كمپوست و پتاسيم در همه تيمارهاي كود آلي به جز 25 تن در هكتار كمپوست نسبت به شاهد تفاوت معني‌‌دار داشت.

Compost and sewage sludge contain high concentration of plant nutrients and, thus, have been used extensively as an inexpensive fertilizer. The objective of this study was to evaluate cumulative and residual effects of compost, sewage sludge and cow manure on nitrogen, phosphorus and potassium in soil and wheat. The experiment included compost, sewage sludge and cow manure, each applied at 3 rates (25, 50 and 100 Mg ha-1), a chemical fertilizer (250 kg ha-1 amonium phosphate + urea) and a control plot with 3 replications. The experimental design consisted in completely randomized blocks with treatments arranged in split plots. To study the cumulative and residual effects of the organic amendments, application was repeated on four fifths of each plot in the second year. Wheat was grown in the plots. The results showed that one application (residual effect) of organic amendments had not significant effect on total N in soil and wheat leaves and stem, but it led to significant increase of available phosphorus and potassium in soil and wheat leaves and stem. Cumulative effects of organic amendments significantly (P≤ 0.05) increased the total N (in 50 and 100 Mg ha-1 Cow manure and 100 Mg ha-1 Compost treatments), available P in all organic treatments and K (in all Compost and Cow manure treatments) in soil. Also, cumulative effects of organic amendments significantly (P≤ 0.05) increased the N (in 100 Mg ha-1 sewage sludge), P (in 100 Mg ha-1 compost) and K (in all organic treatments with the exception of 25 Mg ha-1 Compost) concentrations in leaves and stem.