بررسي ظرفيت توليد و ميزان تنوع صفات مورفولوژيك، زراعي و كيفي در توده‌هاي اسپرس (.Onobrychis viciifolia Scop)

Evaluation of Yield Potential and Genetic Variation of Morphological, Agronomic and Qualitative Traits in Sainfoin Populations (Onobrychis viciifolia Scop.)

اسپرس به‌لحاظ توليد مناسب و تحمل به شرايط نامساعد محيطي جايگاه مهمي در زمينه توليد علوفه در بخش‌هاي زراعي و مرتعي كشور داراست. اين پژوهش به‌منظور براورد ميزان تنوع، بررسي پتانسيل توليد و سازگاري 10 توده اسپرس اجرا گرديد. مواد گياهي مورد بررسي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي دانشگاه صنعتي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه توده‌ها از نظر عملكرد علوفه تر و خشك، درصد برگ، درصد ساقه، ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، ‌تعداد گره در ساقه، ‌درصد پروتئين خام و درصد فيبر خام تفاوت آماري معني‌داري داشتند. براورد قابليت توارث عمومي براي عملكرد علوفه، تعداد ساقه در بوته، تعداد گره در ساقه، درصد فيبر و درصد پروتئين خام بيشتر از 50 درصد بود. ضرايب تنوع فنوتيپي و ژنتيكي صفات حاكي از وجود پتانسيل بالقوه در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود كه كارايي روش‌هاي اصلاحي را در بهبود صفات نويد مي‌داد. اختلاف چين‌هاي علوفه براي همه صفات مورد اندازه‌گيري و اثر متقابل چين × رقم براي عملكرد علوفه خشك، درصد برگ، درصد ساقه و صفات كيفي از نظر آماري معني‌دار بود (0/01>P) و در مجموع، چين سوم با 41/6 درصد از مجموع چين‌ها توليد بيشتري داشت. روند تغييرات عملكرد از چين‌ اول تا چين سوم مخالف روند تغييرات درصد برگ و درصد پروتئين خام و هم‌آهنگ با روند تغييرات درصد ساقه و در صد فيبر خام بود. توده‌هاي اروميه و سراب به‌ترتيب با نسبت‌هاي برگ به ساقه 6/87 و 6/28 درصد بالاترين كيفيت را از لحاظ اين نسبت دارا بودند. توده گلپايگان با ميانگين 23/68 درصد بيشترين درصد پروتئين خام علوفه را دارا بود. توده‌هاي فريدن، خوانسار و گلپايگان به‌ترتيب در چين‌هاي اول ،‌ دوم و سوم حداكثر عملكرد علوفه خشك را توليد نمودند. با توجه به اين‌كه سه توده مزبور در مجموع سه چين نيز برتري معني‌داري داشتند براي مطالعات به نژادي و به زراعي بعدي توصيه مي‌گردند.

Sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.) is a perennial legume widely adapted to environmental conditions and has been successfully used as a pasture and hay forage in Iran. This experiment was carried out to investigate yield potential and genetic variation of morphological, agronomic and qualitative traits using 10 Iranian sainfoin populations. The experiment was conducted as a randomized complete block design with four replications ON Research Farm, Isfahan University of Technology. Results indicated that there are significance differences between populations for most of the traits. The estimates of heritabilities for forage yield, number of stem per plant, number of node and qualitative traits were over 50 percent. The high phenotypic and genotypic coefficients of variability for economic traits showed that a broad genetic diversity in this germplasem can be exploited in breeding programs. Significant differences were found among cuts and cut × population interaction for all characters. The third harvest produced 41.6 percent of total hay yield. Evaluation of traits related to forage quality revealed that the highest proportion of leaf to stem belong to Sarab and Oromieh populations (6.28 and 6.82, respectively). Crude protein percentage was significantly different among cultivars and Golpayegan population had the highest value for Crude protein percentage. Feridan, Khonsar and Golpayegan populations produced the highest dry matter yield in the first, second and third cut, respectively. These populations were found as the high potential accessions, which can be used as a source for agronomic and plant breeding research in the region.