مطالعه شاخص هاي تحمل به خشكي در برخي ارقام پاييزه كلزا(Brassica napus L.)

A Study of Drought Tolerance Indices in Canola (Brassica napus L.) Genotypes

كلزا(Brassica napus L.) از جمله گياهان دانه روغني مي باشد و به دليل داشتن درصد بالاي روغن و كيفيت مناسب در سال هاي اخير مورد توجه واقع شده است. به منظور بررسي تاثير تنش كم آبي در ژنوتيپ هاي كلزا از نظر عملكرد دانه، مطالعه شاخص هاي كمي تحمل به خشكي و شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 25 ژنوتيپ در 4 تكرار در دو شرايط تنش و بدون تنش در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج اجرا گرديد. ارزيابي ژنوتيپ ها از نظر تحمل به خشكي توسط شاخص هاي كمي تحمل به خشكي شامل ميانگين حسابي (MP)، ميانگين هندسي (GMP)، تحمل به تنش (STI) و شاخص هاي حساسيت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) صورت گرفت. نتايج تجزيه واريانس اختلاف معني داري بين ارقام كلزا از نظر كليه شاخص ها و عملكرد دانه ژنوتيپ ها در دو شرايط محيطي در سطح احتمال %1 نشان داد. با توجه به تحليل همبستگي بين عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش و شاخص هاي تحمل به خشكي، شاخص هاي MP، GMP و STI به عنوان شاخص هاي برتر جهت شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل انتخاب گرديدند. نتايج نشان داد مناسب ترين ژنوتيپ بر اساس شاخص هاي فوق ژنوتيپ Vectra بود كه از نظر ميانگين عملكرد در شرايط تنش با شرايط بدون تنش در وضعيت مناسبي قرار داشت. نمودار چند متغيره باي پلات نيز نشان داد كه شاخص هاي MP، GMP و STI نسبت به يكديگر داراي بالاترين ضريب همبستگي بودند و ژنوتيپ هاي متحمل در مجاورت شاخص هاي تحمل قرار گرفتند. هم چنين بر اساس نتايج به دست آمده از نمودارهاي پراكنش سه بعدي و تجزيه خوشه اي، ژنوتيپ هاي Modena، Jura، Eshydromel، Vectra، Dante، Zarfam، Esbetty و Olano به عنوان ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي و ژنوتيپ هاي Olphi، RG4504، GKHelena و Olpop به عنوان ژنوتيپ هاي حساس شناسايي شدند.

Canola (Brassica napus L.) as one of the oilseed crops has recently received lots of attention due to its suitable oil quality and high oil percentage. To evaluate the effect of water deficit stress on canola genotypes with regard to yield, drought tolerance quantitative indices and identify drought tolerant genotypes, an experiment was conducted in research farm of seed and plant improvement Institute (Karaj) using completely randomized block design with four replications, and 25 genotypes under two stress and non stress conditions. Genotypes were evaluated regarding drought tolerance. Drought tolerance quantitative indices include MP, GMP, STI, SSI and TOL. Result of variance analysis showed significant differences among genotypes as regards all indices and seed yield of genotypes in both conditions at 1% probability level. MP, GMP and STI indices were selected as the best indices for selection of tolerant genotypes in regard to analysis of correlation between seed yield in two stress and non stress conditions and drought tolerance indices. Results indicated that Genotype Vectra was the best genotype, because of its proper mean yield in both stress and non stress conditions. Multivariate biplot figure display showed that MP, GMP and STI indices had high correlation coefficient with each other, and tolerant genotypes were located near tolerance indices. Also results of three dimensional scatter plot and cluster analysis indicated that genotypes Modena, Jura, Eshydromel, Vectra, Dante, Zarfam, Esbetty and Olano were tolerant to drought stress, and genotypes Olpop, GKHelena, RG4504 and Olphi were sensitive genotypes.